Voor wie gelooft in zichzelf… en zijn biceps.
Beste Fitness Freak,
We leven in een tijd waarin het altaar is vervangen door de ab-roller, de biechtstoel door de personal trainer, en het zweet meer status geeft dan zingeving. Sport is het nieuwe geloof. Maar in plaats van zonden weg te wassen, wassen we buikvet. We vereren het lichaam — niet als tempel van de geest, maar als billboard van succes, discipline en Instagram-waardige zelfcontrole.
In het essay ‘Zweet, Status en Zelfbedrog: Sport als Het Nieuwe Lichaamsgeloof’ neem ik je mee in een verkenning van onze collectieve obsessie met fitheid, sixpacks en zelfoptimalisatie. Niet als ode, maar als ontleding — met een scalpel van ironie en een pincet van wetenschap.
Want misschien is de sportschool minder een plek van zelfverbetering dan van subtiele zelfverloochening. En misschien is die gespierde rug vooral een schouderklopje aan jezelf.
Nieuwsgierig? Durf dan te lezen.
Met kritische groet,
Peter Koopman
Zweet, Status en Zelfbedrog: Sport als Het Nieuwe Lichaamsgeloof
Een strandessay voor wie durft te kijken onder het oppervlak
Inleiding:
Terwijl half Nederland ligt te sudderen aan zee en Instagram wordt overspoeld met glimmende lichamen die op miraculeuze wijze tegelijk ontspannen én gespannen zijn, lijkt het moment rijp voor een kleine waarheid: sport is niet gezond. Het is een seculiere religie geworden — een ritueel van zelfkastijding vermomd als zelfzorg. Wie niet sport, deugt niet. Wie sport, toont dat hij zijn lichaam onder controle heeft. Want in een wereld zonder God, moet je in elk geval jezelf kunnen beheersen. Toch?
1. Gezondheid is geen puntenscore
De meeste mensen ‘sporten voor hun gezondheid’. Dat klinkt nobel, maar is inhoudsloos. Gezondheid is geen graadmeter die je kunt optimaliseren. Je bent gezond of je bent het niet.
Sporten terwijl je al gezond bent, is als je huis poetsen vóór een orkaan: het geeft een gevoel van controle, maar de natuur trekt zich er weinig van aan.
- Spieren ≠ gezond hart.
- Marathon kunnen rennen ≠ psychisch in balans.
- Strakke billen ≠ lage cortisolwaarde.
Sterker nog: sport is vaak juist een symptoom van onbalans. Controleneurose, body dysmorphia, sociale bevestigingsdrang verpakt in spiermassa.
2. Het fitte lichaam is een billboard, geen belofte
We kijken naar gespierde lichamen alsof ze een handleiding voor seksueel genot zijn. De gedachte: “als hij of zij er zo uitziet, dan moet het wel goed zijn.”
Maar wie zegt dat visueel geslaagde mensen ook motorisch, affectief of sensueel beter functioneren?
Het omgekeerde is eerder waar: het opgepoetste lichaam is zo druk met zijn verpakking, dat er geen tijd meer is voor binnenkantig genot. De sporter is moe, hongerig, obsessief met routines, en vaak bang om controle te verliezen.
Precies datgene wat goede seks nu juist wél vraagt: overgave, vrijheid, speelsheid.
3. Sport als groepsdrift: de lemmingen in lycra
Wie vandaag sport, doet dat niet in een vacuüm. Hij is product van zijn tijd. Van #discipline, #grind, #noexcuses en andere hashtags die vermomde burn-outleuzen zijn.
Hij rent, hij telt, hij weegt. Niet omdat hij moet, maar omdat hij denkt dat hij moet. Omdat de markt dat wil, omdat zijn vrienden dat doen, omdat zijn lichaam op social media een aanhangwagen is geworden van zijn identiteit.
De sporter is de lemming van de neoliberale tijdgeest:
- Hij toont inzet zonder tegenspraak.
- Hij consumeert supplementen met het enthousiasme van een junkie.
- Hij noemt zelfkastijding “zelfzorg”.
En ondertussen denkt hij dat hij “authentiek” is. De ironie ruikt naar magnesiumolie.
4. Sport als esthetisch totalitarisme
Wat is de werkelijke functie van sport in deze tijd?
- Niet gezondheid.
- Niet levensverlenging.
- Niet plezier.
Maar: zelfpresentatie. Het lichaam is een esthetisch project geworden. Zoals we vroeger een huis bouwden of een kerk sierden, bouwen we nu biceps. Het zijn moderne kathedralen van de ik-verering. En net als bij elke religie geldt: wie niet meedoet, is verdacht.
Sport is het nieuwe moraal.
Niet sporten = lui.
Een buik = karakterfout.
Niet meetellen = niet meetrainen.
5. Tot slot: een ode aan het nutteloze bewegen
Er is een verschil tussen bewegen en sporten. Bewegen is dierlijk, zinnig, natuurlijk. Sporten is meetbaar, doelgericht, prestatiegericht — het is werken met zweet.
De echte vrijheid zit niet in de sprint, maar in de doelloze wandeling. Niet in het meten, maar in het vergeten. Niet in de sixpack, maar in het lachen tijdens het zwemmen, het klimmen, het dwalen.
Dus, strandliggers, sporters, fitfluencers:
Vandaag mogen jullie zweten, poseren en posten. Maar weet dat achter elke perfect gespannen bil een wereld van controle, angst en marketing schuilgaat. En dat sport geen bewijs van gezondheid is — maar een ritueel dat zegt: ik probeer in een wereld zonder zin toch controle te houden over tenminste iets.
En dat iets is: je verpakking.
De chocola? Die is al lang gesmolten.
