Waarom één religie wint, en de ander vriendelijk zwaaiend verdwijnt
Beste lezer,
Ik heb iets voor je geschreven dat je waarschijnlijk liever niet leest — en precies daarom zou je het moeten lezen. Het gaat over een ongemakkelijke waarheid waar we in het Westen een bijna sportieve vaardigheid in hebben ontwikkeld om langsheen te kijken: sommige systemen overleven omdat ze sterk zijn, en andere verdwijnen omdat ze zacht zijn.
Geen angst, het is geen preek.
Ik doe niet aan bekering.
Ik heb alleen de evolutiebiologie, de sociologie, de memetica en een beetje gezond verstand samengegooid en gekeken wat er gebeurt wanneer je de islam en het christendom als systemen vergelijkt in plaats van als identiteiten.
Het resultaat is… tja… verhelderend.
Of pijnlijk.
Maar dat verschil zit vooral in hoe gehecht je bent aan sprookjes.
In het kort:
· de één opereert met strategische helderheid,
· de ander met morele vergevingsgezindheid,
· en in evolutionaire systemen wint zelden degene die als eerste zijn excuses aanbiedt.
Ik beloof je geen comfort.
Wel inzicht.
En misschien een glimlach, al is het maar de ongemakkelijke soort.
Lees. Denk.
(Drie werkwoorden die steeds minder mensen vrijwillig combineren.)
Veel leesplezier — of sterkte.
Net wat je nodig hebt.
Peter Koopman
Waarom de islam terrein wint en het christendom terrein verliest
Een evolutionaire, memetische en maatschappelijke analyse van twee systemen
Dit essay gaat NIET over moslims of christenen als mensen.
Het gaat over twee systemen, hun ontwerp, hun fitness, hun expansiedynamiek, hun adaptiviteit.
Dit is cruciaal.
Ik analyseer structuren, doctrines, memetische trekken, niet bevolkingsgroepen.
1. Islam als hoog-cohesief systeem vs. christendom als laag-cohesief systeem
Islam: hoge groepscohesie
Door sociologen aangeduid als een high-demand religion (Iannaccone):
- duidelijke in-group/out-group grenzen
- verplichte rituelen vijf keer per dag
- openlijke symboliek
- groepsvoorschriften in kleding, voeding, sociale interactie
- directe koppeling tussen religie en gedrag
Dit creëert:
- sterke samenwerking binnen de groep
- sterke externe identiteit
- hoge memetische stabiliteit
- hoge reproduceerbaarheid
- lage uitstroom
Het is een robuust systeem.
Christendom: lage cohesie
Het moderne christendom — vooral West-Europees — is verworden tot:
- individualistisch
- niet-dwingend
- symbolisch in plaats van gedragsregulerend
- sociaal vrijblijvend (“cultureel christendom”)
- theologisch gedepolitiseerd
- vergevingsgezind tegenover de buitenwereld
- conflictvermijdend
Het creëert:
- lage groepsbinding
- lage missionaire intensiteit
- lage rituele frequentie
- lage sociale kosten bij uitstap
- hoge uitstroom
- hoge verwatering
Het is een zwak systeem.
Niet de gelovige is zwak — het systeem is zwak.
2. Islam behoudt zijn leden — christendom verliest ze
Culturele-evolutiestudies (bijv. Henrich) laten zien:
Sterke systemen behouden leden.
Zwakke systemen verliezen leden.
Waarom?
Omdat een systeem met:
- duidelijke regels
- duidelijke vijanden
- duidelijke rituelen
- duidelijke beloningen
- duidelijke straffen
minder cognitieve ruis produceert dan een systeem dat alles relativeert.
De menselijke geest houdt niet van ambiguïteit.
De islam biedt helderheid.
Het christendom biedt nuance.
De markt kiest duidelijkheid.
3. Islam heeft missionaire energie — christendom heeft missionaire schaamte
Islam:
- actieve daʿwah
- groepsuitbreiding als religieuze plicht
- koppeling tussen demografie en religie
Christendom (modern):
- missionering sociaal taboe
- koloniale schaamte
- behoefte om niet te storen
- geloof gereduceerd tot privé-hobby
Missionaire systemen winnen.
Schaamte-systemen verliezen.
Eenvoudige memetica.
4. Islam is politiek geïntegreerd — christendom is politiek gesteriliseerd
Islam combineert:
- religie
- recht
- sociale normen
- culturele identiteit
- gemeenschap
- politiek
Christendom is gescheiden van politiek, en waar niet, ontkracht door secularisatie.
Een religie met een politiek kader heeft institutionele spierkracht.
Een religie zonder politiek kader heeft geen fundament.
5. Islam biedt een “sterk verhaal” — christendom een “zacht verhaal”
Islamitische narratief:
- kracht
- rechtvaardigheid door macht
- heldere regels
- duidelijke identiteitsmarkers
- collectieve verantwoordelijkheid
Christelijke narratief (modern):
- vergevingsgezindheid
- zelfkritiek
- universalistisch altruïsme
- pacifisme
- dialoog
- schuld over koloniale verleden
Het tragische:
Het moderne christendom gelooft dat de wereld net zo zacht is als zijzelf.
Islam opereert onder een andere evolutionaire strategie:
expansie, stabiliteit, groepscohesie, reproductie.
6. Evolutionaire formule
Wat verspreidt zich beter?
- Een systeem met hoge kosten en hoge beloning
of - Een systeem met lage kosten en lage beloning?
Het antwoord is al 40 jaar bekend uit de religie-economie (Stark & Iannaccone):
High-demand religions thrive. Low-demand religions die.
Conclusie
De islam “wint” niet omdat moslims beter of slechter zijn dan christenen.
De islam wint omdat het memetisch fitter is.
Het christendom verliest niet omdat christenen slechter zijn.
Het verliest omdat het structureel uitgehold is.
In evolutionaire termen:
de harde meme overwint de zachte meme.
Niet door geweld.
Door structuur.
