Beste lezer,
Stel je voor: je bent een Homerische held, strijdt voor eeuwige roem, en krijgt als beloning… een standbeeld. Fast forward naar 2025: je vecht in de ring, en krijgt als trofee een blauw vinkje en een gesponsorde energy drink.
In “Van Eer tot Entertainment: De Geschiedenis van Kickboksen in Nederland” ontdek je:· Hoe oude krijgerseervol stierven voor applaus, terwijl jij nu vecht voor een Instagram-story.· Waarom middeleeuwse toernooien eigenlijk de eerste viral challenges waren (spoiler: zwaarden > hashtags).· En hoe een trap in het gezicht evolueerde van levensgevaarlijk ritueel naar gepolijste content voor je oma.
“De held had toeschouwers nodig. De influencer heeft abonnees nodig.”
Ben je klaar om te ontdekken waarom jouw uppercut niet alleen een stoot is, maar ook een cultuurschilderij? Of waarom vechtsport eigenlijk de originele realityshow is, maar dan zonder montage?
Scrol, lees, en vraag je af: Waarom vecht ik eigenlijk? Voor de eer, de likes, of gewoon omdat m’n coach zo’n indrukwekkende snor heeft?
Met een knipoog en een virtuele buiging voor de algoritmes,
Peter Koopman
P.S. Geen zorgen, je hoeft geen Grieks te leren. Tenzij je echt wilt weten waarom Achilles eigenlijk de eerste influencer was.
25 mei. 2025
Tel.: 06 8135 8861
Van Eer tot Entertainment: De Geschiedenis van Kickboksen in Nederland en de Ontmanteling van de Heldencultus
Een kritische, historisch-filosofische analyse van de maatschappelijke wortels van het kickboksen
1. Inleiding: Vechten als culturele spiegel
Wat we onder sport verstaan, is niet los te zien van onze culturele, economische en sociale context. Dat geldt des te meer voor vechtsporten. Kickboksen, bijvoorbeeld, lijkt op het eerste gezicht een eenvoudig gegeven: twee mensen in een ring, met regels, die elkaar proberen te raken. Maar achter dit spel schuilt een lange geschiedenis van rituelen, macht, eer, afrekeningen, spektakel, en bovenal: betekenisgeving. In dit essay analyseer ik de historische, maatschappelijke en psychologische grondslagen van het kickboksen. Niet om het te verheerlijken of af te serveren, maar om het in zijn evolutionaire en culturele gelaagdheid te begrijpen.
2. Agon: de oerwedstrijd als sociale ordening
De wortels van vechtsport liggen diep verankerd in het zogeheten agonale motief (Grieks: agōn = strijd, wedstrijd). In de oudheid waren fysieke duels niet alleen manieren om conflicten op te lossen, maar ook om status, eer en zelfs bestaansrecht te verwerven binnen de groep (Elias, 1986). In aristocratische warrior societies — van Homerisch Griekenland tot de Japanse samoerai — was fysieke moed het toegangsticket tot sociale erkenning.
Wie vocht, streed voor eer. Maar niet zomaar eer: het moest publiek zijn, onder regels, met getuigen. Zonder toeschouwers, geen glorie. Zonder trofee, geen bewijs. En zonder risico, geen waarde. Hierin ligt het verschil met anonieme slachtpartijen: het ging om zichtbare moed, niet louter om destructie (Huizinga, 1938).
“De krijger die in stilte sterft, verdwijnt uit het geheugen. De krijger met een trofee leeft voort in de verhalen.”
3. Van oorlog naar sport: de domesticatie van het duel
Met de opkomst van georganiseerde legers, discipline en militaire bureaucratie — de Romeinen, Napoleon, Hitler — verloor de individuele krijger zijn rol als held. Vechten werd een collectieve, anonieme operatie. De boogschutter versloeg de zwaardvechter, de bommenwerper de held. Het agonale werd verdrongen door het strategische. De krijger werd soldaat. De soldaat werd pion.
Maar de behoefte aan erkenning, status en heldendom verdween niet. Het vond nieuwe vormen in de arena’s van sport en spektakel. Gladiatorenspelen, middeleeuwse toernooien, bokswedstrijden: allemaal vormen waarin geweld gesublimeerd werd tot geregisseerde performance, gereguleerd door regels, en gevoed door publiek (Guttmann, 1978).
“Het gevecht veranderde van levensbedreigend ritueel tot gereguleerde vorm van zelfexpressie.”
4. Kickboksen als modern erfstuk van het archaïsch duel
In Nederland krijgt het kickboksen vanaf de jaren 1970 een unieke invulling. Ontstaan uit frustratie met verstarde karatestructuren, ontstaat een vechtsport die westerse pragmatiek combineert met oosterse esthetiek en brute effectiviteit (Plas, Schulz, Bluming). Wat begon als rebellie tegen vastgeroeste normen, werd een explosie van individuele expressie, fysieke durf en maatschappelijke erkenning.
Maar het Nederlandse kickboksen werd meer dan sport. Het werd identiteit. Het werd een vorm van sociaal klimmen, van waardevergaring in een maatschappij die de lagere klasse weinig andere podia bood. En het werd bovenal: entertainment.
5. De opkomst van het spektakel: van eer naar exposure
Met de toenemende mediatisering en commercialisering van sport, werd het kickboksen steeds meer onderdeel van een bredere amusementsindustrie. De sporter werd performer. De ring werd een podium. Eer werd ingeruild voor exposure. Roem werd een volgersaantal.
De overgang van het agonale (strijd om eer) naar het pseudo-agonale (strijd om winst) en uiteindelijk het anti-agonale (strijd om spektakel) is treffend zichtbaar in de evolutie van vechtsport. Waar de Griekse held streed om herinnerd te worden, streed de moderne vechter om bekeken te worden.
“De held had toeschouwers nodig. De influencer heeft abonnees nodig.”
6. Vechtsport en identiteit: wie ben ik in de ring?
Waarom vechten mensen vrijwillig, publiekelijk, onder risico van letsel? Omdat vechten — gereguleerd of niet — een van de krachtigste vormen van identiteitsconstructie is. In een wereld waarin werk steeds abstracter wordt, relaties vluchtiger en fysieke ervaring schaars, biedt de ring iets wat zeldzaam is: directe, tastbare, onbemiddelbare ervaring.
Csikszentmihalyi (1990) spreekt in dit verband over flow: de ervaring van totale absorptie in een taak. Vechtsport, met zijn fysieke urgentie en onmiddellijke feedback, is bij uitstek een setting waarin flow optreedt. Maar er is meer: de ring biedt ook een arena waarin status, moed, waarde en erkenning worden uitgedrukt én getest. Niet symbolisch, maar lijfelijk. Niet virtueel, maar echt.
7. De paradox van de beschaving: geweld als noodzakelijke uitlaat
In onze moderne, pacificerende samenleving is het fysieke conflict uit het dagelijks leven verbannen. Politie, regels, wetten en normen houden het geweld op afstand. En toch: het vechten verdwijnt niet. Het migreert. Het wordt gereguleerd. En soms: gestileerd tot kunst.
Lorenz (1966) zag agressie als een evolutionair noodzakelijke eigenschap, niet als pathologie. En Sapolsky (2017) beschrijft hoe context, stress en statuscompetitie biologische systemen activeren die tot agressie leiden. In deze context is vechtsport geen barbaars overblijfsel, maar een gereguleerde vorm van catharsis.
“Wie het gevecht uit de samenleving bant, krijgt het terug in chaos.”
8. Slotbeschouwing: van krijger tot content creator
Kickboksen in Nederland is niet slechts een sport. Het is een spiegel van onze cultuur. Een culturele praktijk waarin de spanning tussen individualisme en structuur, tussen agressie en controle, tussen eer en markt, op scherp staat.
De moderne vechter is geen krijger in de klassieke zin. Maar hij draagt de echo met zich mee. Elke trap, elke stoot, elke confrontatie in de ring herinnert ons aan iets ouds en diep menselijks: de wens om te bestaan in de ogen van de ander. Of dat nu een publiek is, een coach, of een camera.
Literatuurverwijzingen
- Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. Harper & Row.
- Elias, N. & Dunning, E. (1986). Quest for Excitement: Sport and Leisure in the Civilizing Process. Basil Blackwell.
- Guttmann, A. (1978). From Ritual to Record: The Nature of Modern Sports. Columbia University Press.
- Huizinga, J. (1938). Homo Ludens: Proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur.
- Lorenz, K. (1966). On Aggression. Harcourt.
- Sapolsky, R. M. (2017). Behave: The Biology of Humans at Our Best and Worst. Penguin.
