Familie, likes en oorlog: een luchtige filosofische wandeling
Beste lezer,
Stel je eens voor: de wereld als één grote, happy familie, waar iedereen elkaar omhelst en elke Russische jongen krijgt wat knuffels (of kogels, afhankelijk van het narratief van de dag). Klinkt mooi, toch? Helaas, de realiteit is wat minder gepolijst dan je Instagram-feed.
In mijn nieuwste stukje neem ik je mee langs familiebanden die nét wat losser zaten, diepe wijsheden van Bauman en Zinn, en de ironie van het moderne leven: een vrijheid die zichzelf in de schulden werkt om gezien te worden. Ja, zelfs vaders en crematie-uitnodigingen komen voorbij. Geen zorgen, ik houd het luchtig – met een vleugje charmant cynisme.
Waarom lezen? Nou, misschien herken je jezelf in dat eeuwige verlangen naar verbondenheid en erkenning. Of misschien houd je gewoon van het soort humor dat je met een schuine glimlach achterlaat. Hoe dan ook, deze mail is je ontsnappingspoging uit de schijnharmonie van de moderne wereld.
Nieuwsgierig geworden? Lees verder en ontdek waarom de grootste les die mijn vader me gaf was: “Het leven is een serie gebeurtenissen zonder genade. Maar ach, blijf charmant.”
Geniet ervan (of niet, dat mag natuurlijk ook).
Met een glimlach en een knipoog,
Peter Koopman
10 jan. 2025
Tel.: 06 8135 8861
Mijn Vader Die In Den Hemel Zijt…
Mijn vader was een aimabel figuur: charmant, slim, autodidact, geliefd bij oudere vrouwen (een moedercomplex, ongetwijfeld), maar ook hopeloos alcoholafhankelijk. Hij was de verwekker die ik mocht, maar die mij vermoedelijk nooit echt begreep. Toen ik geboren werd, ging er geen champagnefles open, en bij zijn crematie was ik persona non grata. Mijn geboorte en zijn dood — twee gebeurtenissen waarin ik slechts een passieve bijrol speelde. De eerste was een biologisch feit; de tweede een besloten ceremonie.
Een van de weinige keren dat hij sprak over wat hem echt had gevormd, ging het over een traumatische ervaring in Duitsland aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Een jonge SS’er vluchtte in blinde paniek een apotheek in, achtervolgd door Russische soldaten. Zonder pardon werd de jongen naar buiten gesleurd en geëxecuteerd. Geen proces, geen genade – slechts de kille afrekening van oorlog. Die rauwe werkelijkheid bleef hem altijd bij. Tegenwoordig blijven zulke verhalen onvermeld. We leven immers in een wereld waar confrontatie plaats heeft gemaakt voor consensus, en waar de jeugd haar werkelijkheid filtert door Instagram en TikTok, verslaafd aan bevestiging en likes.
En precies daar sluimert de paradox: verbondenheid en vervreemding. Terwijl we onszelf verliezen in een schijnwereld van virtuele harmonie, raken we steeds verder verwijderd van wezenlijk contact. Hoe meer we ons verbinden in digitale netwerken, hoe groter de leegte die overblijft. Zoals Bauman treffend schreef in Liquid Modernity: “In een vloeibare samenleving is niets vast; alleen de angst om buitengesloten te worden blijft.” Mijn vader, net als velen, zocht die verbondenheid – misschien in alcohol, misschien in gezelschap – maar vond uiteindelijk slechts tijdelijke verlichting. Achter de façade van verbondenheid school een onoverbrugbare afstand.
De geopolitieke hypocrisie: verbondenheid als wapen
Deze paradox beperkt zich niet tot het persoonlijke domein. Ook in internationale betrekkingen zien we hetzelfde patroon. De illusie van wereldwijde verbondenheid wordt als wapen ingezet door machthebbers. Achter de retoriek van solidariteit en vrijheid gaat de cynische realiteit schuil van geopolitieke belangen. Neem de houding tegenover Rusland: terwijl politici pleiten voor vrede, stroomt ondertussen miljarden aan wapens richting het front. Zoals de altijd welsprekende demagoog van de NAVO ons influistert: “Ten minste 2% van het BNP naar defensie!” Geen familie voor hen die niet passen in het verhaal van de macht.
Howard Zinn verwoordde het al in A People’s History of the United States: “Oorlogen worden niet gevoerd door mensen die van elkaar verschillen, maar door machthebbers die elkaar kennen en gewone mensen die elkaar niet kennen.” Een perfecte illustratie van hoe verbondenheid enkel geldt binnen de grenzen van het narratief. Wanneer de rook van de strijd optrekt, rest niets anders dan schulden, puinhopen en graven.
De vrijheid als sluier van slavernij
En terwijl de elite zich verrijkt met geopolitieke spelletjes, roept men ons toe: “Koop dat huis, die auto, steek jezelf in de schulden.” Vrijheid is gereduceerd tot de keuze tussen merken en abonnementen. Zo creëren we onszelf als slaaf van bank en staat, gevangen in de gouden kooi van consumptie en conformiteit. Zoals Nietzsche al opmerkte in Zur Genealogie der Moral: “De mens is een dier dat beloften doet” — beloftes aan zichzelf om betekenis te vinden in een betekenisloze wereld.
De les van het leven zonder genade
Misschien is dat wel de grootste les die ik van mijn vader heb geleerd: dat het leven geen genade kent. Dat er geen logica of rechtvaardigheid is in wat ons overkomt. De wereld draait door zonder te vragen of wij het ermee eens zijn. Mijn vader bleef charmant tot het einde, zelfs toen hij wist dat hij uiteindelijk buiten zijn eigen crematie gehouden zou worden. En misschien is dat wat rest: niet het vinden van betekenis, maar het behoud van een zekere waardigheid te midden van de chaos. Zoals Arendt in haar verslag over de banaliteit van het kwaad stelde: “Het kwaad is banaal, omdat het niet denkt.” En misschien is dat ons ultieme lot: te blijven denken, zelfs als de wereld zinloos lijkt.
Literatuurlijst:
Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity. SAGE Publications.
Bauman, Z. (2000). Liquid Modernity. Cambridge: Polity Press.
Zinn, H. (1995). A People’s History of the United States. Harper Perennial.
Arendt, H. (1963). Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil. Penguin Books.
Nietzsche, F. (1887). Zur Genealogie der Moral. Leipzig.
