Het Wolf en Schaap Pamflet: Over religie, ideologie en de onvermijdelijke consequentie van geweld

Voor wolven en schapen (en iedereen die denkt ertussen te zitten)

Beste lezer,

Er is goed nieuws en slecht nieuws. Het goede nieuws: u leeft in een democratie. Het slechte nieuws: die democratie wordt langzaam gewurgd door wolven die prediken en schapen die volgen. En raad eens? U behoort vrijwel zeker tot één van die twee.

In mijn nieuwste pamflet heb ik de handschoenen uitgetrokken. Geen nuance, geen “ja-maar”, geen zacht dekentje over de waarheid. Religie en ideologie blijken geen folkloristische kleuraccenten, maar structuren van macht en onderwerping – van de paus tot de imam, van Hitler tot de hedendaagse klimaatredders. Het mechanisme is steeds hetzelfde: de wolf die bijt, het schaap dat applaudisseert.

Wie denkt dat dit vrijblijvend is, vergist zich. Want zodra woorden niet meer mogen, komen de daden. En die zijn nooit gezellig.

U kunt natuurlijk doorgaan met Netflix, wijn en weekendjes weg. Maar misschien durft u dit pamflet te lezen. Het is scherp, cynisch, soms pijnlijk grappig – en vooral oncomfortabel eerlijk.

Klik, lees en ontdek of u wolf of schaap bent.
(En bereid u voor op de onvermijdelijke vraag: wat doet u als het mes getrokken moet worden?)

Met ironische groet,
Peter Koopman

08 sep. 2025

Tel.: 06 8135 8861

Het Wolf en Schaap Pamflet

Over religie, ideologie en de onvermijdelijke consequentie van geweld

Samenvatting: Wolf en Schaap

Religie en ideologie zijn geen onschuldige privézaken, maar systemen van macht en onderwerping. Altijd weer zien we dezelfde dynamiek: de Wolf die macht grijpt met verhalen over God, utopie of rechtvaardigheid, en het Schaap dat gewillig volgt – en daarmee de tirannie mogelijk maakt. Beide zijn gevaarlijk, beide even giftig voor een open samenleving.

De geschiedenis bewijst het keer op keer: de kruistochten en inquisitie, de jihad en sharia, nazisme en communisme – telkens dezelfde cyclus van wolven die leiden en schapen die gehoorzamen. Filosofen als Popper, Arendt en Nietzsche hebben het mechanisme blootgelegd: tolerantie die intolerantie toelaat vernietigt zichzelf; het banale schaap is net zo bedreigend als de kwaadaardige wolf; en de moraal van de zwakken wordt het wapen van hun onderdrukkers.

De democratie die religieuze en ideologische wolven vrij spel geeft, tekent haar eigen doodvonnis. Zodra woorden verboden worden, rest alleen nog geweld. Niet als ontsporing, maar als logische consequentie.

Daarom: geen excuus voor de wolf, geen excuus voor het schaap. Geen naïeve tolerantie, geen laf compromis. Wie vrijheid wil behouden, moet bereid zijn de bijl in de wortel te zetten. Want wie het mes niet trekt, eindigt zelf op de slachtbank.

Inleiding: Het mes erin

Er zijn momenten in de geschiedenis waarop het vernis van beschaving afbladdert, en daaronder de ruwe kern zichtbaar wordt: macht, angst, onderwerping en verzet. Het is verleidelijk om te doen alsof we in een tijdperk van redelijkheid leven, met rationele instituties en democratische structuren die ons beschermen tegen de duistere krachten van het verleden. Maar wie beter kijkt, ziet iets anders. Religie, ideologie en dogmatiek kruipen overal naar binnen als ongedierte dat zich niet laat uitroeien.

We doen alsof het fenomeen “geloof” een privézaak is, een culturele curiositeit die hooguit voor folkloristische kleur zorgt. Maar wie dat gelooft, heeft zijn ogen dicht. Religie is altijd machtspolitiek geweest. Altijd een systeem van wolven en schapen: de enigen die organiseren, en de massa die volgt. En beide groepen – ja, beide – zijn even gevaarlijk voor een vrije samenleving.

De wolf heeft een plan: onderdrukking, macht, overheersing. Het schaap heeft geen plan, maar juist dat maakt het gevaarlijk: volgzaamheid is brandstof voor tirannie.

Dit pamflet neemt geen gevangenen. Geen vergoelijking van religieuze wolven die zogenaamd “slechts” misbruiken, en geen excuus voor schapen die “niet beter weten”. Beide zijn verantwoordelijk. Beide zijn bedreigingen. En wie vrijheid, democratie en openheid wil behouden, moet bereid zijn de uiterste consequentie onder ogen te zien: dat het conflict niet eindigt met woorden, maar onvermijdelijk escaleert naar geweld.

De Wolf en het Schaap: de structurele dynamiek

Religie en ideologie functioneren volgens een oud patroon dat teruggaat tot de eerste stammen en hun sjamanen.

De Wolf: de leider, de profeet, de paus, de imam, de partijsecretaris, de Führer. Altijd dezelfde strategie: een verhaal scheppen dat niet te falsifiëren is, maar wel levensbepalend. Een belofte van redding, eeuwig leven, utopie. De prijs: gehoorzaamheid.
Het Schaap: de gelovige massa. Niet kwaadaardig in intentie, maar gevaarlijk in uitwerking. Hun blindheid, hun gemak, hun behoefte aan zekerheid maken hen tot gewillige instrumenten van de wolf.

De kern is simpel: zonder schapen geen macht voor de wolf. Zonder wolven geen richting voor de schapen. Samen vormen ze een gesloten systeem, een ecosysteem van onderdrukking en volgzaamheid.

En wie denkt dat er onderscheid gemaakt moet worden – “de leiders misbruiken, de volgers zijn slachtoffers” – ziet het verkeerd. Het schaap dat volgt, draagt de wolf. Het schaap dat zijn kinderen opvoedt in gehoorzaamheid, reproduceert de tirannie.

Historische casussen

1. Het christendom

Eeuwenlang het prototype van wolvenheerschappij. Kruistochten, inquisitie, brandstapels. Wolven in gewaden die spraken namens God, schapen die buigden en juichten terwijl buren verbrandden. De grootste terreur werd “gerechtvaardigd” door een boek dat niemand mocht betwijfelen.

2. De islam

Nog steeds actueel. Wolven die de profeet als excuus gebruiken voor staatsmacht, sharia en expansie. Schapen die massaal volgen, van Saoedi-Arabië tot de banlieues van Parijs. In Nederland: cartoonisten bedreigd, leraren ondergedoken, schrijvers vermoord. De dynamiek is identiek aan de middeleeuwse kerk.

3. Het nazisme

Een seculiere religie, maar met dezelfde structuren. Hitler als profeet, Mein Kampf als heilig boek, de rassenleer als dogma. Schapen die miljoenen waren, wolven die een kleine elite vormden. Samen organiseerden ze de grootste terreur van de 20e eeuw.

4. Het communisme

Stalin als paus, Lenin als martelaar, de Partij als kerk. Wolven die zuiverden, schapen die applaudisseerden bij showprocessen. De utopie werd hel, maar de dynamiek bleef: gehoorzaamheid en terreur als twee kanten van dezelfde munt.

Filosofische onderbouw

Karl Popper – de paradox van tolerantie

Tolerantie die intolerantie toestaat, vernietigt zichzelf. Democratie die religieuze en ideologische wolven vrij spel geeft, zaagt de tak af waarop ze zit.

Hannah Arendt – de banaliteit van het kwaad

Niet de demonische wolf, maar het banale schaap is gevaarlijk. Eichmann was geen monster, maar een bureaucraat die “gewoon zijn werk deed”. Precies daarom zijn schapen net zo bedreigend als wolven.

Voltaire – vrijheid van meningsuiting

“Ik verafschuw wat u zegt, maar ik zal uw recht om het te zeggen verdedigen.” Mooi, maar gevaarlijk naïef. Want zodra woorden wapens worden – oproepen tot geweld, heilige teksten die terreur rechtvaardigen – is er geen sprake meer van meningsuiting, maar van oorlogsverklaring.

Hobbes – de Leviathan

De mens is wolf voor zijn medemens (homo homini lupus). Maar Hobbes dacht dat een sterke staat de oplossing was. Wat hij vergat: vaak is de staat zélf de wolf.

Nietzsche – de slavenmoraal

Religie is wraak van de zwakken. De schapen verheerlijken hun volgzaamheid als deugd. De wolven gebruiken die moraal om hun macht te legitimeren.

De paradox van tolerantie in de praktijk

Een democratie die onbeperkt vrijheid van religie en meningsuiting toestaat, ondermijnt zichzelf. Het schaap roept: “vrijheid om te geloven!” en de wolf gebruikt die vrijheid om de democratie te ondermijnen. Resultaat: terreur.

Voorbeelden te over:

Nederland: Van Gogh vermoord, Ayaan Hirsi Ali verjaagd, Wilders onder permanente beveiliging.
Frankrijk: Charlie Hebdo, Bataclan.
Duitsland: moorden door islamisten én neonazi’s.

Tolerantie die weigert grenzen te trekken, eindigt altijd in terreur.

De actualiteit

We zitten midden in een nieuwe ronde van wolven en schapen.

Islamisme: wolven die aanslagen plegen, schapen die hun kinderen opvoeden in gehoorzaamheid aan de profeet.
Alt-right: wolven die raciale mythen verspreiden, schapen die “eindelijk weer trots” willen zijn.
Woke: wolven die taalpolitiek en censuur afdwingen, schapen die kritiekloos hashtags herhalen.
Eco-fanatisme: wolven die klimaatreligie prediken, schapen die in paniek hun vrijheid inleveren voor “het klimaat”.

De dynamiek is telkens dezelfde. Alleen de vlag verandert.

De onvermijdelijke consequentie: geweld

Laten we ophouden met doen alsof geweld een ontsporing is. Het is de logische consequentie van het wolf-schaap systeem.

De wolf gebruikt geweld om macht af te dwingen.
Het schaap accepteert geweld door te gehoorzamen.
De dissident die weigert wordt uiteindelijk gedwongen tot gewelddadig verzet.

Franse Revolutie, Russische Revolutie, Arabische Lente: telkens zien we hetzelfde patroon. Onderdrukking die woorden onmogelijk maakt, leidt tot daden.

Wie dus vrijheid wil bewaren, moet de naakte waarheid onder ogen zien: er komt een moment dat geweld onvermijdelijk is.

Slotpamflet: de bijl in de wortel

Een volk dat voor tirannen zwicht, verliest niet alleen lijf en goed, maar ook zijn ziel. (Van Randwijk)
Een mens die zwijgt uit angst, verliest niet alleen zijn stem, maar ook zijn vrijheid.
Een schaap dat volgt, voedt de wolf.
En een democratie die alles tolereert, tekent haar eigen doodvonnis.

Daarom:

Geen excuus voor religieuze wolven. Hun ideologieën zijn structuren van onderdrukking, niet van verlossing.
Geen excuus voor volgzame schapen. Hun gehoorzaamheid maakt terreur mogelijk.
Geen naïef vertrouwen in tolerantie. Tolerantie zonder grenzen is zelfmoord.
Geen angst voor de uiterste consequentie. Als woorden niet meer mogen, rest alleen nog verzet.

Religie en ideologie zijn geen curiosa. Ze zijn ziekten. En zolang wij blijven doen alsof er onderscheid is tussen “onschuldige” gelovigen en gevaarlijke leiders, zullen we telkens opnieuw overvallen worden door terreur.

De enige echte keuze is: de bijl in de wortel zetten. Want wie het mes niet trekt, wordt vroeg of laat zelf geslacht.

Epiloog
Dit pamflet is geen oproep tot zinloos geweld. Het is een diagnose. Wie de dynamiek van wolf en schaap herkent, ziet dat geweld niet optioneel is, maar structureel ingebakken in de logica van religie en ideologie. Alleen door die logica te doorbreken – desnoods met harde middelen – kan er ruimte blijven voor een samenleving die werkelijk vrij wil zijn.

Literatuurselectie