Schuldgevoel? Wij hebben de oplossing (en nee, het is geen excuusbriefje aan je moeder)
Beste Mede-Parasiet,
We weten het allemaal: je bent vandaag al drie keer “dankjewel” gezegd, hebt stiekem een #ad-post geliked, en voelt je schuldig omdat je plastic rietje misschien een pinguïn heeft vermoord. Maar geen zorgen – ik heb goed nieuws.
Mijn nieuwe essay, “De Verheven Parasiet – Hoe Schuld Leidt tot Status”, legt uit waarom je geenslecht mens bent. Sterker nog: je bent een kunstenaar.
Wat je mist als je niet leest:
- Hoe je driftbui als kleuter een masterclass in schuldmanagement was.·
- Waarom de CEO met z’n derde bonus eigenlijk jouw spirit animal is.·
- En waarom Shell harder lacht om je herbruikbare beker dan jij om memes over crypto.
Belofte:
Geen preek over “zelfverbetering”. Wel een spiegel waarin je ziet:· Hoe je Instagram-stories een moderne vorm van middeleeuws aflaten zijn.· Waarom je studieschuld eigenlijk een compliment aan je toekomstige zelf is.·
En waarom Nietzsche waarschijnlijk een influencer was geweest (#GodIsDood #SponsordDezeBoodschap).
“Voor de prijs van één koffieboon (die je trouwens ook aan mij verschuldigd bent).”
P.S. Als je dit niet leest, loop je het risico eerlijk over jezelf te gaan voelen. En dat willen we niet, toch?
Met parasitair genoegen,
Peter Koopman
15 apr. 2025
Tel.: 06 8135 8861
P.S. Geen zorgen, we sturen geen factuur. Tenminste… nog niet.
Essay 1: De Verheven Parasiet — Hoe Schuld Leidt tot Status
Ondertitel: Waarom we allemaal stiekem genieten van het zuigen aan de tepel van de samenleving.
Inleiding: Geboren met een Factuur
Stel: je eerste levensdaad is schreeuwen om aandacht, om vervolgens een factuur in je kleine knuisjes gedrukt te krijgen. Rekening: 9 maanden onderdak, 24/7 zorg, oneindig geduld. Welkom in de mensheid. David Graeber had gelijk: we zijn geen tabula rasa, maar schuldenaren. Vanaf dag één parasiteren we. De baby op de moeder, de puber op het geduld van z’n ouders, en de volwassene op systemen die hij amper begrijpt. Schuld is geen economisch concept — het is onze tweede natuur, een evolutionaire overlevingsstrategie. Zoals Nietzsche al schreef: “Moraliteit is de list van de zwakken om de sterken te knechten.” En wij? Wij zijn de sterren van een realityshow waarin schuld de enige valuta is.
Parasitisme als Norm: Van Driftbui tot Dividend
Biologisch gezien zijn we net katten: schattig afhankelijk, maar stiekem genietend van de zorg. De kunst is om die afhankelijkheid te vermommen tot macht. Neem de kleuter die een driftbui inzet voor een ijsje, of de influencer die een #sponsored vakantie post terwijl hij liegt over “pure passie”. Schuld is valuta. En zoals de koekoek zijn ei in een vreemd nest dumpt, zo parkeren wij onze morele rekeningen bij anderen — liefst bij iemand met een hogere status.
De Aristocraat en de App-ontwikkelaar: Camouflage van Parasitisme
Graeber laat zien: wie geeft, staat boven. Wie ontvangt, kruipt. Maar de slimste parasieten draaien die dynamiek om. Neem de CEO die werknemers vertelt “zuinig te zijn”, terwijl hij z’n derde bonus viert. Of de politicus die “voor het volk” strijdt, maar wel eerst een lobbyist ontbijt. Zelfs liefde is een schuldinstrument. “Ik heb alles voor je over!” klinkt romantisch, totdat je beseft dat het eigenlijk betekent: “Je staat bij mij in het krijt.”
Autonomie? Een Fata Morgana met WiFi
Moderne samenlevingen zijn dol op het woord “vrijheid”. Maar zoals Byung-Chul Han schrijft: “De vrijheid om te consumeren maskeert de plicht om te produceren.” Zelfs je “autonome” keuze voor een hypotheek hangt af van een algoritme. En sociale rechtvaardigheid? Een ruilhandel van schuldposities. “Doe mee aan de Pride, anders ben je een slecht mens!” — alsof inclusie een transactie is, niet een principe.
Hoe Instagram ons Leert Schuld In Te Boeten
Klimaatangst? De burger mag boeten met z’n herbruikbare koffiebeker, terwijl Shell rustig verder boort. Op sociale media is het nog erger: een “sorry voor de stille modus”-post is niets meer dan een digitale boetedoening. En laten we die tante niet vergeten die klaagt dat niemand haar appt, maar zelf nooit de telefoon opnekt. Haar passief-agressieve berichten zijn een masterclass in parasitair schuldmanagement.
De Schuld-Status Matrix: Een Handleiding
- Linksboven: De student met studieschuld — laag aanzien, hoge schuld.
- Rechtsboven: De CEO die “besparingen” aankondigt — hoge status, schuld afgeschoven op anderen.
- Midden: De ouder die elke verjaardag herinnert aan “al die nachten zonder slaap” — emotionele chantage als kunstvorm.
Conclusie: Gast of Gastheer?
Is de mens een veredelde parasiet? Absoluut. Maar laten we eerlijk zijn: wie geniet er niet een beetje van? Zoals een Tinder-match die denkt de controle te hebben, terwijl hij stiekem betaalt voor de date, zo wurmen wij ons door het leven. De volgende keer dat je “dankjewel” zegt, vraag jezelf dan af: ben ik de gastheer die voedt, of de gast die slurpt?
En onthoud: zelfs dit essay parasiteert op je aandacht. Graag gedaan.
Bronnen:
- Graeber, D. (2011). Debt: The First 5000 Years — “Schuld is de oervader van alle ruilhandel.”
- Foucault, M. (1975). Discipline and Punish — “Zeg ‘autonomie’ en hij lacht in z’n graf.”
- Nietzsche, F. (1887). Zur Genealogie der Moral — Schuld als wapen van de machtelozen.
· Fromm, E. (1956). The Art of Loving.
· Han, B.-C. (2010). The Transparency Society. Stanford University Press.
· Hobbes, T. (1651). Leviathan.
· Rousseau, J.-J. (1762). Emile, or On Education.
· Zizek, S. (2008). Violence: Six Sideways Reflections. Picador.
· Freud, S. (1930). Das Unbehagen in der Kultur [Civilization and Its Discontents].
· Frankfurter Schule (Adorno, Horkheimer). (1944). Dialektik der Aufklärung.
· Lasch, C. (1979). The Culture of Narcissism.
· Byung-Chul Han (2014). Psychopolitics: Neoliberalism and New Technologies of Power — “Vrijheid is een gevangenis met WiFi.”
