De mens als een tijdelijk geëjaculeerd zoogdier
Alles is Seks (Behalve Seks): Een Essay dat je Drift Wekt
Beste Gedreven lezer,
Weet jij nog waarom je ooit bent gaan denken, schrijven, bidden, sporten of huilen bij een kunstwerk? Waarschijnlijk niet. Maar geen zorgen – je seksuele drift weet het wel.
In het nieuwste essay op afafa.info duiken we zonder gêne maar mét wetenschappelijke rugdekking in de onhandige waarheid achter het menselijk gedrag. Van de paus tot Picasso, van Plato tot porno – alles blijkt terug te voeren op één kriebelige kern: drift.
“De Vonk der Driften: Waarom Alles Seks is (Behalve Seks)”
is geen ode aan genitaliën, maar een dissectie van alles wat ons beweegt – inclusief de illusie dat we iets hogers nastreven.
Freud krijgt een veeg uit de pan Damasio wordt erbij gesleept Je ego wordt vriendelijk gefileerd
Spoiler: moraal, liefde en kunst? Sublieme schaamlappen voor hormonale orkestratie.
Ben je klaar om je illusies liefdevol af te leggen en de biologische werkelijkheid onder ogen te zien? Klik dan op onderstaande link en laat je door de drift meeslepen.
Lees het essay
(maar wees gewaarschuwd: je gaat jezelf nooit meer op dezelfde manier aankijken)
Vriendelijke groet,
met een knipoog en een half opgeheven wenkbrauw,
Peter Koopman
De Vonk der Driften: Waarom Alles Seks is (Behalve Seks)
Proloog: Een natte vonk
De mens wil niet weten dat hij slechts een driftgedreven organisme is. Te banaal. Te kwetsbaar. Te naakt. Dus verzinnen we verhalen. Over liefde, waarheid, moraal, de ziel, de hemel. Maar onder die lagen ligt iets eenvoudigs: een vonk. Geen spirituele openbaring, geen heilige opdracht, maar een elektrochemische stuwing die ons richting geeft: seksuele drift als levensontsteking. Niet de daad zelf, maar de drang — de schroeiende spanning vóór de daad, de energie die zich omzet in passie, creatie, agressie, toewijding, godsdienst en zelfs wetenschap.
We gaan op zoek naar die drift. En we gaan genadeloos kijken wat zij met ons doet. Want alles wat we verheffen, verheffen we op haar rug.
I. Seks ≠ Seks: De Drift onder de Dekens
Wanneer we over seks spreken, denken velen meteen aan de daad: het paren, het neuken, het vrijen. Maar wie inzoomt op de mechanismen achter gedrag, stuit op iets fundamentelers: een levensdrang. In Freudiaanse termen: het libido, een universele driftkracht die ver uitstijgt boven genitaliën. Schopenhauer sprak al over de “wil tot leven” — een blinde kracht, onpersoonlijk, onverschillig, maar onstuitbaar.
Freud, diens neurotische erfgenaam, maakte er een psychodynamisch drama van. Alles draait om Eros (levensdrang) versus Thanatos (doodsdrang). Maar belangrijker: Freud erkende wat velen negeren — dat onze meest verheven handelingen vaak voortkomen uit onbewuste driftlagen.
Seks als fysieke daad is dus slechts een interface, een zichtbaar gedragspatroon op een veel dieper, vaak onzichtbaar energetisch motief. Zoals een vulkaanuitbarsting niet het wezen van de aarde is, maar een manifestatie van onderliggende druk.
II. De Interface van het Zelf: Een Bewustzijn op Drift
De mens denkt dat hij denkt. Maar in werkelijkheid is het bewustzijn een verlaat verslag van beslissingen die elders allang genomen zijn. Neurowetenschappers als Benjamin Libet en later Daniel Wegner toonden al aan dat acties vaak milliseconden tot seconden voor de bewuste beslissing worden ingezet.
“We are feeling machines that think, not thinking machines that feel.” — Antonio Damasio
Het ‘ik’ is dus een gebruiksinterface. Een narratief dashboard waarmee we controle veinzen. Wat we waarnemen, ervaren we door een evolutionair geselecteerde gebruikersinterface, zoals Donald Hoffman overtuigend betoogt in The Case Against Reality (2019).
En waar is die interface op gericht? Juist: overleving en voortplanting. De interface is gebouwd rond de drift, niet de waarheid.
III. Sublimatie: Het Beschaafde Gezicht van de Drift
De illusie ligt niet in de drift, maar in het idee dat we erboven staan. De mens kan zijn drift niet elimineren. Dus sublimeert hij haar.
Sublimatie is het proces waarbij een onbewuste impuls wordt omgezet in sociaal acceptabel gedrag. Freud vond dit een van de fundamenten van beschaving. Seksuele energie wordt gekanaliseerd. Het menselijke zelfbeeld is een subtiel vermomde erectie van de geest:
- Filosofie: als masturbatie van het bewustzijn,
- Kunst: als voorverpakking van de paringsdans, de erotisering van esthetiek.
- Religie: als seksuele gehoorzaamheidstraining, het offeren van drift in ruil voor transcendentie.
- Wetenschap: het controleren van de wereld als ultieme paringsdans met de waarheid.
- Moraal & Opoffering: als sublimatie van groepsselectie, sterven voor het collectief — geniale truc van genlogica en groepsselectie.
Maar deze transformaties zijn niet zuiver. Ze dragen de drift nog altijd in zich. De vioolcomponist, de martelaar, de wetenschapper, de filantroop — allen gedreven door een energie die niet rationeel is, maar begeerte.
De seksgedreven wereld is dus niet alternatief, maar primair.
IV. Van Seks naar Status: De Sociaal-Seksuele Economie
De menselijke samenleving is doordrenkt van seksuele logica, al noemt men het zelden zo. De jacht op status, macht, aandacht, schoonheid — het zijn allemaal valuta in een seksuele markt.
Denk aan sport: de kampioen wordt bewonderd, geëerd, begeerd. Denk aan spiritualiteit: de goeroe is seksueel aantrekkelijk door zijn charisma. Denk aan altruïsme: het ‘geven’ verhoogt status en dus seksuele aantrekkingskracht.
Ook vrouwen spelen dit spel — zij het met andere signalen, via sociale waarde, esthetiek, relationele intelligentie. Maar uiteindelijk draait alles om selectie. De evolutionaire machine ratelt door.
Robert Trivers en David Buss hebben veel van deze mechanismen blootgelegd: parentale investering, seksuele strategieën, bedrog, hypergamie — geen romantiek, maar rekensommen.
De mens speelt zijn rollen, maar het script is al miljoenen jaren oud.
V. De Illusie van Liefde en Moraal: Hechting als Strategie
Tja. Ook dat kan biologisch worden uitgekleed. Liefde bestaat. Maar als biologisch fenomeen. Als hechtingsmechanisme, evolutionair geselecteerd omdat het nageslacht veiligheid biedt. Oxytocine, vasopressine, serotonine — het zijn de chemische koppelingsmiddelen van de menselijke soort.
- Liefde als hechtingsmechanisme om seksuele exclusiviteit en nageslacht te beschermen (oxytocine als sociaal glijmiddel),
- Gemeenschap als coalitievorming voor status en veiligheid (de tribe als beschermingsmechanisme rond voortplanting),
- Opoffering als genetisch calculerend altruïsme: sterf voor je nageslacht, of voor de stam die je genen draagt.
Liefde is geen sprookje. Het is een tijdelijke alliantie met hormonale rugdekking.
En moraal? Ook dat is vaak een afgeleide van driftlogica. Cialdini toonde al hoe beïnvloeding werkt. Morele verontwaardiging is vaak verpakte jaloezie, of sociale positionering. Echte altruïsme? Zeldzaam. De meeste goedheid is genetisch gewiekst of sociaal rendabel.
Klinkt koud? Ja. Maar het is ook… wonderbaarlijk efficiënt.
VI. Sublimatie: de Grote Omleiding: De Seksuele Aansturing van Religie, Kunst en Kennis
Wat hebben de paus, Picasso en Einstein gemeen? Ze zijn — ieder op hun manier — erotisch geladen figuren. Charisma, genialiteit, mystiek, creatie: allemaal vormen van energetische drifttransformatie.
Je zit hier pal op het concept van sublimatie (Freud, Jung, Rank, maar ook Ernest Becker). De seksuele drift wordt (moet) omgeleid:
- Naar status (succes als seksuele etalage),
- Naar ideologie (martelaar als viriele held),
- Naar expressie (de kunsten als geabstraheerde paringdans),
- Naar verzorging (altruïsme als genetisch ‘kin selection’-effect),
- Naar kennis (het weten als vorm van controleren = domineren = seksueel voordeel).
Religie biedt ordening aan de drift: regels, rituelen, verboden, heilige dagen. Maar onder dat alles borrelt seks: van priesterlijke celibaatfantasieën tot tantrische extase. Mystiek is gesublimeerde seksualiteit.
Kunst is niet veel beter. De muze is de erotiek. Het penseel is een fallisch instrument. De toeschouwer verlangt.
En wetenschap? Ook daar is de zoektocht naar waarheid soms niets meer dan een poging tot dominantie — over de natuur, over anderen, over onwetendheid. Kennis als penetratie van de werkelijkheid.
En het mooie/cynische is: de mens denkt zichzelf te overstijgen, maar zit gevangen in de biologische katalysator die zijn verheffing aandrijft. Sublimatie is dus geen spirituele transformatie, maar een herschilderde drift.
VII. De Cynische Kern: Alles is Drift
Uiteindelijk rest ons een kale constatering: de mens is een organisme dat denkt dat hij denkt, terwijl hij in werkelijkheid driftmatig reageert en daarna zijn gedrag rationaliseert.
De interface die wij ‘bewustzijn’ noemen, is een verhaalmachine — bedoeld om gedrag te verklaren, niet te besturen. En de motor onder die interface is seksueel. Niet in de platte zin, maar in de vitale, energetische betekenis: spanning, verlangen, voortstuwing.
We bidden, schilderen, sporten, offeren, denken, liefhebben, haten — en in al die expressies werkt de drift. Subtiel, bedekt, gecultiveerd. Maar onvermijdelijk aanwezig.
Epiloog: Wat Rest er Te Weten?
Wie dit eenmaal ziet, kan het niet ont-zien. De wereld wordt minder magisch, maar ook eerlijker. Minder verheven, maar meer begrijpelijk. De mens is geen moreel wezen dat af en toe zondigt. Hij is een driftwezen dat af en toe sublimeert.
En dat is genoeg. Want tussen drift en dood ligt het spel — en zolang de energie stroomt, dansen we verder. Met woorden, met lichamen, met illusies.
Niet ondanks, maar dankzij de drift.
“Er is geen hogere zin, er is geen diepere waarheid. Er is alleen de dansende drift, en onze poging die ritmisch te maken.”
En dat, beste lezer, is wat ons mens maakt.
Literatuur & Aanbevolen Lectuur
- Antonio Damasio – The Feeling of What Happens, Self Comes to Mind
- Donald Hoffman – The Case Against Reality
- Sigmund Freud – Three Essays on the Theory of Sexuality, Civilization and Its Discontents
- Schopenhauer – Die Welt als Wille und Vorstellung
- Robert Sapolsky – Behave, Why Zebras Don’t Get Ulcers
- Lisa Feldman Barrett – How Emotions Are Made
- Thomas Metzinger – The Ego Tunnel
- David Buss – The Evolution of Desire, Dangerous Passion
- Frans de Waal – The Bonobo and the Atheist, Our Inner Ape
- Richard Dawkins – The Selfish Gene
- Ernest Becker – The Denial of Death
- Nassim Taleb – Antifragile (voor drift als bron van adaptatie)
- Mark Solms – The Hidden Spring: A Journey to the Source of Consciousness
- Esther Perel – Mating in Captivity (seksualiteit en relatiepsychologie)
