Vandaag met links – morgen de wereld?
Beste Regelaar,
Weet je wat voetbal echt is? Niet een bal, niet een doel, niet eens 22 mannen op een veld. Voetbal is simpelweg: “niet met je handen”. Dáár begint het.
En als je dat eenmaal ziet, zie je het overal: onze hele cultuur is een verzameling van zelfbedachte beperkingen waar we ons vrijwillig aan onderwerpen – en dan prompt vergeten dát we ze zelf bedacht hebben. Met andere woorden: we zijn vrijwillige slaven van onze eigen spelregels.
In mijn nieuwste stuk “De Regel als Schepper én Gevangenis” ga ik daar dieper op in:
- Waarom beperkingen juist creativiteit mogelijk maken.
- Hoe we massaal vergeten dat regels veranderbaar zijn.
- En waarom Camus waarschijnlijk gelijk had dat het leven absurd is – maar dat we er wel om mogen lachen.
En ja, ik doe een voorstel: een linkervoetdag. Alles met links doen. Niet omdat het moet, maar omdat het mag.
Lees het artikel, glimlach, fronst, en wie weet gooi je morgen de deur eens open met je verkeerde hand. Gewoon omdat je het kunt.
Met linkse groet,
Peter Koopman
P.S. Pas op: na het lezen van dit stuk bestaat de kans dat je spontaan regels gaat herschrijven. En daar begint alle revolutie mee.
De Regel als Schepper én Gevangenis
Over de Linkervoet, Huizinga, Camus en de Mens die Zijn Eigen Ketenen Smeedt
Wat is voetbal? Niet de bal, niet de doelpalen, niet eens het teamspel. Voetbal is de regel die zegt: “Gebruik je handen niet.” Dáár begint het. De beperking creëert het spel. Haal de regel weg en je krijgt rugby, American football of een gezellig knokpartijtje om een bal. Voeg een nieuwe beperking toe – “alleen met je linkerbeen spelen” – en je krijgt een radicaal ander spel, een andere selectie van talent, een nieuwe hiërarchie van helden en klunzen.
Huizinga zag dit al in Homo Ludens: spel is “vrij, maar gebonden aan regels.” Maar hier begint het wringen: de mens maakt regels, onderwerpt zich er vrijwillig aan, en vergeet vervolgens dat hij ze ooit zelf bedacht heeft. De regel wordt dan een natuurwet, onaantastbaar, “zo is het nu eenmaal”. Daarmee verandert de creatieve kracht van spel in een gevangenis – en precies dáármee kan de massa gemanipuleerd worden.
Michel Foucault zou glimlachend knikken: macht werkt niet door brute dwang, maar door ons te laten geloven dat de regels natuurlijk, vanzelfsprekend en onvermijdelijk zijn. We disciplineren onszelf. En Goffman zou eraan toevoegen dat we ondertussen netjes onze rol blijven spelen op het sociale toneel, inclusief de beleefde glimlach.
Deze collectieve amnesie is misschien wel wat Camus bedoelde met de absurditeit van het bestaan: we spelen een spel waarvan we de spelregels vergeten zijn, en gaan vervolgens wanhopig op zoek naar “zin”. Hij zou zeggen: het leven is zinloos – niet omdat er geen spel is, maar omdat we weigeren te erkennen dat we zelf de scheidsrechter, de speler én de toeschouwer zijn.
En toch… juist daarin schuilt ook onze vrijheid. Zodra we ons herinneren dat regels door mensen bedacht zijn, kunnen we ze herschrijven. Haiku’s zijn mooi omdat ze een vormdwang hebben – maar niets belet ons om er een 6-8-6-haiku van te maken. Voetbal kan ook op één been. Politiek kan ook zonder heilige huisjes.
Misschien moeten we dat vaker doen: de spelregels bewust aanpassen, puur om te zien wat er met ons gedrag gebeurt. Niet omdat het “beter” wordt, maar omdat het ons herinnert aan een simpele waarheid:
We zijn niet de gevangenen van de regels, we zijn hun makers.
Oproep tot Linkervoet-rebellie
Dus laten we het eens proberen: een dag alleen met de linkerhand schrijven, met de linkerhand je tandenpoetsen, met links de deur openen. Of nog beter: een linkervoetdag – iedereen verplicht één dag lang alles met links doen. Niet omdat het nuttig is, maar omdat het ons eraan herinnert dat de spelregels willekeurig zijn, veranderbaar, en vooral… leuk om mee te spelen.
Wie weet ontdek je dat je rechtervoet een verwend prinsje is geworden. En dat jij vrijer bent dan je dacht.
Literatuursuggesties:
- Johan Huizinga – Homo Ludens (1938): klassieker over spel als fundament van cultuur.
- Roger Caillois – Man, Play and Games (1961): typologie van spelvormen en hun maatschappelijke rol.
- Gregory Bateson – Steps to an Ecology of Mind (1972): over metacommunicatie en hoe regels de betekenis van interacties bepalen.
- Erving Goffman – The Presentation of Self in Everyday Life (1956): menselijk gedrag als theaterstuk met rolverdeling.
- Michel Foucault – Discipline and Punish (1975): hoe macht werkt via internalisering van regels.
- Albert Camus – Le Mythe de Sisyphe (1942): de absurditeit van het leven en de oproep tot een lucide rebellie.
- Johan Cruijff (spreuk): “Voetbal is simpel, maar het moeilijkste wat er is, is simpel voetballen.”
