Zullen we spontaan iets doen? (Bijvoorbeeld: deze mail lezen)
Beste Penningmeester,
We weten het. Je agenda zit vol. Je hebt al drie vergaderingen gehad vandaag, een functioneringsgesprek gevoerd met iemand die liever thuis was gebleven, en je Google Calendar heeft inmiddels meer kleuren dan een regenboogparade in Amsterdam.
Toch wil ik je vragen iets volkomen roekeloos te doen:
- Klik op een artikel dat nergens toe verplicht.
- Lees iets zonder doel, leerdoel, KPI of voortgangsbespreking.
- Laat je meevoeren in een tekst over… spontaniteit.
En ja, dat is net zo paradoxaal als het klinkt.
Want dit stuk gaat over jou. Over mij. Over ons land, waar zelfs een verjaardag niet zonder stoelenkring en plakkerige blokjes kaas mag plaatsvinden.
“De Nederlander en zijn Onvermogen tot Spontaniteit”
is een satirische liefdesbrief aan al die pogingen om plezier strak te timmeren.
Want zeg nou zelf: zelfs onze festivals beginnen op tijd.
Klik. Lees. Lach. En als je durft: doe vandaag eens iets zonder reden.
Nee, je hoeft het niet te agenderen.
Spontane groet (en die zijn zeldzaam),
Peter Koopman
P.S. Je hoeft deze mail niet door te sturen naar de agendacommissie. Maar als je wilt… ik oordeel niet.
17 jun. 2025
Tel.: 06 8135 8861
De Nederlander en zijn Onvermogen tot Spontaniteit
Of: Waarom zelfs een feestje pas doorgaat als het met Excel is gepland
1. Het Voorzittersyndroom
Er is een oud gezegde — of op zijn minst een goed verzonnen observatie — dat zegt:
“Als twee Nederlanders elkaar ontmoeten, kiezen ze eerst een voorzitter.”
Dat is geen grap. Dat is een cultuurbeschrijving.
Spontaniteit zonder structuur? Dat is in Nederland niet gezellig. Dat is gevaarlijk.
En dus moeten we, zodra we ‘iets leuks’ willen doen, eerst:
- een datum prikken,
- een draaiboek opstellen,
- een commissie vormen,
- en daarna: een ‘vrijwilliger’ dwingen.
Want o wee als we zomaar zouden beginnen. Wat zou de buurvrouw denken?
2. Calvinistisch gecastreerde lol
Nederland is geen Bourgondisch land. We zijn Calvinistisch geprogrammeerd:
- Spontaniteit is verdacht.
- Geluk moet je verdienen.
- En plezier is pas acceptabel als er eerst hard voor is gewerkt.
In de Nederlandse moraal geldt:
“Eerst het zuur, dan het zoet.”
Maar niemand vertelt je dat het zoet vaak al over datum is tegen de tijd dat je eraan toekomt.
3. Het agendafetisjisme
Vraag een gemiddelde Nederlander:
“Zullen we nu iets leuks doen?”
Antwoord:
“Wanneer precies? Ik kijk even in mijn agenda. Misschien over drie weken op dinsdag tussen 15:00 en 16:15?”
Spontaniteit wordt systematisch verpletterd onder:
- planning,
- vergaderingen,
- en de angst om niet voorbereid te zijn op plezier.
Ironisch genoeg maken we tijd voor ontspanning — maar alleen als die ontspanning voldoende structuur heeft.
4. De georganiseerde chaosangst
Alles in Nederland is geordend. Zelfs:
- festivals hebben looproutes,
- protesten kennen start- en eindtijden,
- seksclubs hanteren gedragsprotocollen met hygiëne-inspectie.
De Nederlander wil los, maar dan graag begeleid.
Zoals een peuter die wel wil fietsen zonder zijwieltjes, maar dan met een EHBO’er en een aansprakelijkheidsverzekering in de buurt.
5. Spontaniteit als maatschappelijk risico
Waarom dat onvermogen tot loslaten?
Omdat spontaniteit een risico is.
Het laat zien wie je écht bent.
En dat wil je in Nederland liever niet:
- Stel dat je raar overkomt.
- Of dat iemand denkt dat je jezelf belangrijk vindt.
- Of nog erger: dat je zichtbaar geniet.
In dit land is ‘doe maar gewoon’ geen deugd, maar een onderdrukkingsoefening.
6. De paradox van de geplande impulsiviteit
Om toch een gevoel van vrijheid te ervaren, creëerde de Nederlander een geniale tussenoplossing: georganiseerde spontaniteit.
Voorbeelden:
- Escape rooms (doen alsof je improviseert, maar er is een handleiding).
- Speeddaten (vrijen op rooster).
- ‘Onvergetelijke ervaringen’ via reisbureaus (inclusief annuleringsverzekering).
Zelfs de midlifecrisis komt tegenwoordig met een stappenplan.
7. Alternatieven? Jawel, maar buiten de grenzen.
Wil je échte spontaniteit?
Ga naar:
- Napels
- Rio
- of de gemiddelde Ierse pub op donderdagavond.
Daar geldt: wie iets voelt, doet het.
In Nederland geldt:
- Wie iets voelt, boekt een coach, volgt een training en stelt een SMART-doel.
8. Hoe zijn we hier beland?
Een combinatie van:
- Waterbeheermentaliteit: Structuur is overleven.
- Calvinistisch schuldgevoel: Plezier moet gesanctioneerd worden.
- Welvaartsschroom: Alles moet functioneel zijn — zelfs ontspanning.
- Angstcultuur: We zijn bang voor afwijking, bang voor falen, bang voor… elkaar.
9. Een manifest voor ongeplande levenslust
Laat ons voorstellen:
- De Stichting Voorzitterloze Vrijheid (SVVV)
- Missie: Spontaniteit zonder toezicht.
- Werkwijze: Onvoorspelbaar.
- Motto: “Niet gepland, wél genoten.”
Voorwaarden voor lidmaatschap:
- Je mag geen agenda meenemen.
- Je krijgt geen notulen.
- Je weet niet wat er gaat gebeuren.
- En het mooiste: je hoeft het niemand uit te leggen.
10. Tot slot: een oproep aan de Nederlander in jou
Beste lezer,
Je hoeft niet meteen anarchist te worden.
Maar laat vandaag één ding spontaan gebeuren:
- Zeg iets onverwachts.
- Bel iemand zonder reden.
- Ga ergens heen zonder plan.
- Of doe gewoon… even niks.
Niet omdat het moet,
maar omdat het kan
Nawoord zonder bijlage
Deze tekst bevat geen bijlagen, geen agendapunten en geen contactformulier.
Alleen een subtiele uitnodiging: om weer te durven leven zonder handleiding.
