God had een moeder. Maar dat mocht niemand weten.

Beste lezer,

Ooit was de aarde vrouwelijk. Ze baarde, voedde en verslond.
Tot de man besloot dat hij het beter kon — zonder baarmoeder, zonder bloed, maar mét een pen.
En zo werd het mysterie herschreven: van Moeder Aarde naar Onze Vader.

In mijn essay “De moeder als God – De symbolische coup” ontleed ik hoe de man de schepping koloniseerde met woorden, wetten en verhalen.
Hij kon niet baren, dus begon hij te schrijven. En wie schrijft, bepaalt wat echt is.

Eva werd een rib, Maria een maagd, en God een man met managementervaring.
De rest is theologie, oftewel: literatuur met schuldgevoel.

Lees dit essay niet als pamflet, maar als reconstructie van de grootste identiteitsdiefstal in de geschiedenis — de coup op de schepping zelf.
Wie weet glimlach je even. Of voel je ongemak.
Beide reacties betekenen dat je nog leeft.

Met oneerbiedige groet,
Peter Koopman
(Voor wie liever vloekt met kennis van zaken.)

Deel II

De symbolische coup

Er is niets gevaarlijker dan een vrouw die leven kan scheppen.
Want wie kan baren, heeft macht over dood. En dat is iets waar de man nooit goed mee heeft kunnen leven.

De biologische werkelijkheid – dat hij slechts een zaadleverancier is – was ondraaglijk. Dus herschreef hij de schepping. Niet met vlees en bloed, maar met woorden, wetten en geloof.
De vrouw verloor haar baarmoeder niet, maar wel haar betekenis.

Van baarmoeder naar Bijbel

De eerste goden waren vrouwen.
Archeologische vondsten uit Anatolië, Mesopotamië en de Indusvallei tonen godinnen met volle heupen, borsten, buiken.
Ze verbeeldden overvloed, vruchtbaarheid, cycli, geboorte. De wereld was vrouwelijk: de aarde was moeder, de maan was haar ritme, de zee haar baarmoeder.

Tot de man het schrift uitvond.
Vanaf dat moment werd de schepping een verhaal – en de verteller was man.
Waar de vrouw het leven voortbracht, bracht de man het verhaal voort dat het leven verklaarde. En wie het verhaal beheerst, beheerst de werkelijkheid.

Zo werd de moeder uit de kosmos geschreven.
Eva werd een rib, Pandora een straf, Maria een maagd. De godin werd ontleed, gedemythologiseerd en weer opgebouwd – maar nu in mannelijke termen.

De heilige vrouw mocht blijven bestaan, maar alleen als ze geen seks had.
De seksuele vrouw mocht bestaan, maar alleen als ze geen macht had.

Het patriarchaat is niet geboren uit haat, maar uit angst. En angst is een uitstekende basis voor religie.

De man als priester van controle

Religie werd de ideologische voortzetting van de voortplantingsstrijd.
De tempel verving de baarmoeder.
De priester verving de moeder.
En het offer verving de geboorte.

De man verklaarde dat hij leven kon schenken – niet met zijn lichaam, maar via ritueel, woord, of offer. En het werkte.
Eeuwenlang accepteerden mensen dat de vader de bron van bestaan was, en de vrouw slechts een vat.

De Griekse mythologie leverde de blauwdruk:
Athena – de godin van wijsheid – werd uit het hoofd van Zeus geboren. Een moederloze vrouw, ontsproten aan mannelijke rede. Een biologisch onmogelijke, maar symbolisch perfecte reconstructie: de man als schepper van vrouw.

Vanaf dat moment was de vrouwelijke creatie machteloos. Ze kreeg gestalte, maar geen oorsprong.
De man was niet langer afhankelijk van haar; hij was haar auteur.

De ethische omkering

Om de vrouw te onderwerpen, moest men haar heilig verklaren.
Een slimme truc: wie iemand op een voetstuk zet, maakt haar onbereikbaar.

Zo ontstond het vrouwbeeld dat tot op vandaag doorwerkt –
de Madonna versus de hoer,
de moeder versus de minnares,
de heilige versus de verleidster.

De vrouw mocht leven, maar alleen in polariteiten die de man beheerste.
En elke vrouw die daarbuiten viel, werd gevaarlijk. Van heks tot hysterica, van overspelige tot ‘ongepaste’.
De geschiedenis van de vrouw is de geschiedenis van het brandstapeldenken.

De culturele nabeving

Religie mag dan tanen, de mythe leeft voort in de seculiere wereld.
De symbolische coup heeft van gedaante gewisseld, niet van aard.

In reclame, politiek en pornografie herhaalt zich hetzelfde motief:
de vrouw is bron van begeerte, maar geen eigenaar van haar lichaam.
Ze mag haar seksualiteit tonen, zolang ze hem niet bezit.
Ze mag macht uitstralen, zolang ze er niet naar handelt.

De vrouw als consumptieobject is de moderne variant van de heilige maagd: even onbereikbaar als beschikbaar, even vrij als geregisseerd.

Femicide is geen toevallig verschijnsel, maar het logische eindpunt van deze symbolische economie:
wanneer de man de vrouw niet meer kan bezitten, vernietigt hij haar.
Niet uit haat, maar uit een oeroud, evolutionair tekort: de onmacht te scheppen.

De terugkeer van de godin

Toch keert de onderdrukte godin terug — niet via religie, maar via bewustzijn.
De moderne vrouw herovert haar lichaam, haar narratief, haar naam.
Wetenschap maakt zichtbaar wat eeuwenlang werd verdrongen: dat moraliteit, empathie en zorg niet ‘vrouwelijke deugden’ zijn, maar biologische fundamenten van de soort.

Sarah Hrdy noemde het “cooperative breeding”: de mens werd sociaal dankzij vrouwen die hun zorg deelden, niet dankzij mannen die hun zwaarden trokken.
De beschaving begon niet bij oorlog, maar bij borstvoeding.

Dat maakt de werkelijkheid ongemakkelijk: de vrouw is de oervorm van samenleving, terwijl de man zich nog steeds voordoet als haar architect.

Slot: De zoon en zijn angst

De man heeft zijn moeder gedood, vergoddelijkt, geseksualiseerd, en vervangen – maar nooit aanvaard.
Elke religie, elke ideologie, elk economisch systeem draagt het litteken van dat verzet.
Hij kan haar niet vergeten, want zij leeft in elke adem die hij neemt.

We zijn allen kinderen van een god die we ontkennen.
En zolang we die waarheid blijven verzwijgen, blijft de wereld branden.

De moeder is niet verdwenen.
Ze kijkt toe — door de ogen van elke vrouw die vandaag wordt genegeerd, geslagen of gedood omdat ze weigert zich te onderwerpen.
En elke man die haar nog als bezit beschouwt, herhaalt het oeroude verraad:
de coup tegen de god die hem baarde.

Literatuur en verwijzingen

• Camille Paglia (1990) – Sexual Personae: Art and Decadence from Nefertiti to Emily Dickinson
• Erich Neumann (1955) – The Great Mother: An Analysis of the Archetype
• Simone de Beauvoir (1949) – Le Deuxième Sexe
• Robert Graves (1948) – The White Goddess
• Sarah Blaffer Hrdy (1999) – Mother Nature
• Karen Armstrong (2005) – A Short History of Myth
• Sigmund Freud (1913) – Totem und Tabu
• Joseph Campbell (1949) – The Hero with a Thousand Faces