Chaos, Seks en Vechtsport – Waarom We Onszelf Voor de Gek Houden
Beste Lezer,
We leven in een wereld van chaos, maar geen zorgen: we hebben onszelf keurig opgesloten in door onszelf bedachte regels. We structureren ons liefdesleven in hokjes, vechten in keurige technieken en laten anderen bepalen welke goden goed voor ons zijn. Kortom: de mens is het enige dier dat zichzelf in een kooi zet en dan klaagt over de spijlen.
Wat als ik je vertel dat verdedigen niet bestaat? Dat vechten eigenlijk gewoon altijd aanvallen is? Dat seksuele labels meer over onze angst voor onzekerheid zeggen dan over ons daadwerkelijke gedrag? En dat vechtsporters met hun perfect ingestudeerde technieken vaak minder voorbereid zijn op geweld dan een gemiddelde chimpansee met een tak?
In mijn nieuwste stuk “De Mens en de Illusie van Structuur: Van Seksualiteit tot Vechtsport” duik ik in deze ongemakkelijke waarheden. Met een knipoog, natuurlijk. Verwacht inzichten van Desmond Morris, Michel Foucault, Dave Grossman en een flinke dosis ironie.
Nieuwsgierig? Lees het hier.
Pas op: mogelijk zet het je aan tot nadenken. Of vechten. Maar in dat laatste geval: onthoud dat verdedigen een illusie is.
Groeten,
Peter Koopman
14 feb. 2025
Tel.: 06 8135 8861
De Mens en de Illusie van Structuur: Van Seksualiteit tot Vechtsport
De mens leeft in een wereld van chaos en heeft een onbeheersbare drang – geboren uit angstreductie – om ‘illusionaire’ structuur te creëren. Deze behoefte manifesteert zich in vrijwel alle domeinen van het menselijk bestaan, van seksualiteit tot religie en zelfs in de manier waarop we vechten structureren. Maar hoe verhouden deze regels zich tot de realiteit? En in hoeverre zijn we gevangenen van onze eigen constructies?
De Seksualiteit als Gecategoriseerde Chaos
Vanaf het moment dat de mens, als organisme binnen een overlevingsstrategie, koos voor heterogame reproductie, werd seksualiteit een centraal element in zijn bestaan. De drang tot ordening heeft ertoe geleid dat we seksueel gedrag opdelen in rigide categorieën: hetero-, homo-, pedoseksueel, necrofiel, enzovoort. Wat aanvankelijk een poging is om fenomenen te beschrijven, wordt al snel een keurslijf waarin mensen zichzelf indelen en gedragen naar de opgelegde labels.
Dit mechanisme is niet nieuw. Religies hebben door de geschiedenis heen structuur opgelegd met hun dogma’s. De tafelen van Mozes dicteerden gedragsregels, terwijl de aanbidding van het gouden kalf werd bestreden als heidens. Vanaf dat moment werd de menselijke vrijheid om zelf te bepalen welke ‘goden’ goed voor hem waren, ingeperkt door de structuren van de georganiseerde religie.
Desmond Morris bespreekt in The Naked Ape hoe menselijke seksualiteit, evenals bij andere primaten, sterk beïnvloed wordt door biologie, maar tegelijkertijd onderhevig is aan culturele normen die vaak afwijken van de evolutionaire oorsprong ervan. Michel Foucault’s The History of Sexuality laat zien hoe seksualiteit historisch is gevormd door machtstructuren en maatschappelijke normen, waardoor het minder een biologische realiteit is dan een sociaal geconstrueerd fenomeen.
Vechtsport en de Illusie van Techniek
De menselijke neiging tot ordening strekt zich uit tot de vechtsport, waar instinctieve vechthandelingen worden opgedeeld in technieken. Oorspronkelijk diende vechten een puur evolutionair doel: overleven. Dieren vechten slechts om twee redenen: territorium en dominantie. Een gevecht kan leiden tot een waardevolle overwinning, maar kan ook ernstige schade voor de winnaar met zich meebrengen. Het menselijk organisme kent een genetisch verankerde respons op dreiging, vaak samengevat in de vijf F’s: fight, flee, freeze, food, en love.
In een echte gevechtssituatie wekt de opponent onveranderlijk zowel angst als agressie op en reageren mensen reflexmatig: woede maakt groot, angst maakt klein, en overgave kan zich zelfs uiten in het tonen van de kwetsbare achterzijde. Maar in de vechtsport worden deze oerreacties genegeerd ten gunste van aangeleerde, geïsoleerde bewegingen. De nadruk op techniek vervangt de rauwe realiteit van instinctief handelen. Owen Aldis beschrijft in Play-Fighting hoe spel en competitie de basis vormen van fysiek conflict, waarbij speels geweld zowel een leerervaring als een expressievorm is.
Daarnaast laat John Keegan in A History of Warfare zien hoe menselijke conflictmodellen, inclusief gevechtsstrategieën, voortkomen uit culturele patronen in plaats van puur militaire noodzaak. De wijze waarop vechtsporten zich ontwikkelen, zegt dus meer over sociale waarden dan over effectieve gevechtstechnieken.
Aanval als Enige Werkelijkheid
Binnen het vechten wordt door mij een driedeling gemaakt: opbouwen, aanvallen en verdedigen. In werkelijkheid is vechten echter enkel aanvallen. Verdedigen is geen op zichzelf staande handeling, maar een onderdeel van een aanval. Opbouwen daarentegen is niets meer dan dreiggedrag, een fase van twijfel (tussen vluchten of aanvallen), waarin het lichaam balanceert tussen de sympaticus (actie) en de parasympaticus (remming).
Door vechten te structureren als een set van methodische technieken, verliest het zijn connectie met de biologische kern. Net zoals religieuze dogma’s de connectie met de oorspronkelijke spirituele beleving verloren, en seksuele categorieën de fluïde aard van menselijke driften miskennen, zo verliest ook de geordende vechtsport zijn relatie met de werkelijke strijd. Dave Grossman stelt in On Killing en On Combat dat menselijke agressie en geweld geconditioneerd en gereguleerd worden door training en cultuur, waarbij de werkelijke confrontatie zelden overeenkomt met de gestructureerde methodes die in trainingsomgevingen worden gehanteerd.
Conclusie: De Mens als Gevangene van zijn Eigen Regels
De mens heeft zichzelf opgesloten in de structuren die hij uit angst voor chaos heeft gecreëerd. Of het nu gaat om seksualiteit, filosofie, geneeskunde, religie of vechtsport, steeds weer worden regels opgesteld die vervolgens als objectieve waarheid worden aanvaard. Maar zodra men deze regels kritisch onderzoekt, blijkt hun arbitraire karakter. Misschien is de grootste uitdaging voor de mens niet het ordenen van chaos, maar het durven omarmen ervan.
Literatuurlijst
Morris, D. (1967). The Naked Ape: A Zoologist’s Study of the Human Animal. Jonathan Cape.
Aldis, O. (1975). Play-Fighting. Academic Press.
Foucault, M. (1976). The History of Sexuality. Pantheon Books.
Grossman, D. (1995). On Killing: The Psychological Cost of Learning to Kill in War and Society. Little, Brown and Company.
Grossman, D. (2004). On Combat: The Psychology and Physiology of Deadly Conflict in War and Peace. Warrior Science Group.
Keegan, J. (1993). A History of Warfare. Random House.
