Een Model voor een Gezonde Staat

Stemrecht voor wie het écht verdient (nee, niet jij)

Beste Stemmer,

Altijd al gedacht dat democratie een beetje een Netflix-binge was? Vier jaar stemmen, vier jaar klagen, en verder niets doen? Goed nieuws: ik heb een alternatief bedacht. Het heet Contributieve Democratie – een systeem waarin je niet zomaar mag roepen, tenzij je ook daadwerkelijk iets bijdraagt.

Ja, je leest het goed. Wie gratis profiteert van de staatskas of op de bank zit te Netflixen, krijgt géén stem. Wie wél bijdraagt, bepaalt. Eenvoudig, eerlijk, Darwinistisch verantwoord, en verrassend bevrijdend.

Wil je weten hoe we schreeuwende minderheden en zwijgende passanten in toom houden? Waarom ambtenaren en bestuurders gewoon dienstbaar horen te zijn? En hoe dankbaarheid het nieuwe stemrecht wordt?

Het is een korte, scherpe reality check voor iedereen die denkt dat democratie vanzelfsprekend is.

Met betrokken groet,
Peter Koopman

P.S. Geen gratis popcorn bijgeleverd, wel een flinke dosis hersenvoer.

Contributieve Democratie – 

Een Model voor een Gezonde Staat

1. Het Fundament: De Vereniging als Staat

De staat functioneert in dit model als een vereniging: een entiteit die bestaat bij de gratie van haar leden en hun middelen. Het doel is niet een abstract ideaal of ideologische agenda, maar het belang van de leden (Rousseau, 1762; Plato, De Staat). Daarvoor gelden drie heldere categorieën:

1.     Participerende leden – zij zorgen dat de vereniging draait (werk, onderhoud, bestuur) en zijn vrijgesteld van contributie (Boehm, 1999).

2.     Contribuerende leden – zij gebruiken de faciliteiten, dragen financieel bij (contributie) en hebben stemrecht (Aristoteles, Politica).

3.     Parasiterende leden – ‘free riders’ die wel profiteren maar niets bijdragen. Zij ondermijnen de vereniging en worden zo veel mogelijk uitgesloten (Sapolsky, 2017; Pinker, 2011).

Stemrecht is dus geen geboorterecht, maar een consequentie van bijdragen: wie betaalt of participeert, bepaalt (Madison, Federalist No. 10).

2. Het Anti-Hiërarchisch Principe

Bijdragen is in dit model normaal, niet heroïsch. Er is geen hiërarchie, geen statusverschil tussen wie veel of weinig bijdraagt. Er is alleen lidmaatschap – functioneel en wederkerig (Boehm, 1999). Tijdelijke niet-bijdragers zijn geen tweederangsleden, maar verliezen wel hun stemrecht totdat ze weer bijdragen. Dit creëert een natuurlijkedankbaarheidscyclus: vandaag draag jij bij, morgen kan de groep jou dragen (Sapolsky, 2017).

3. De Rol van Parasieten en Correctie

Parasiteren wordt niet moreel veroordeeld maar functioneel gecorrigeerd. Wie blijvend niet bijdraagt maar wel consumeert, verzwakt de groep. Correctie is dus een overlevingsstrategie (Pinker, 2011). Dit is Darwinistisch: de vereniging overleeft door de balans tussen geven en nemen te bewaken.

4. De Schreeuwers en de Zwijgende Meerderheid

Het huidige publieke debat wordt vaak gedomineerd door een kleine, vocale minderheid die alle aandacht opeist (BLM, Gaza, klimaatactivisten). Ze trekken meelopers mee en drukken de grote zwijgende meerderheid naar de marge. Sociale psychologie laat dit zien via het spiral of silence-effect en Asch-conformiteitsexperimenten (Noelle-Neumann, 1993; Asch, 1955).

In een contributief model is luid roepen niet genoeg: alleen wie bijdraagt mag mee beslissen. Dat tempert de macht van de luidruchtige minderheid en dwingt hen verantwoordelijkheid te nemen, in plaats van alleen te moraliseren.

5. Ambtenaren en Bestuurders: Dienstbaar, Niet Bepalend

Wie geheel of gedeeltelijk uit de staatskas wordt betaald, heeft geen stemrecht. Dit geldt voor ambtenaren én bestuurders (Michels, 1911). Hun rol is dienstbaar: zij voeren uit wat de leden besluiten. Het voorkomt belangenverstrengeling en houdt de uitvoerende macht neutraal.

·       Wie betaalt, bepaalt.

·       Wie betaald wórdt, voert uit.

6. Risico’s, Pech en Dankbaarheid

Het leven is niet maakbaar. Pech bestaat. Wie niet kan bijdragen, is tijdelijk afhankelijk van de groep. Dat is geen schande, maar ook geen recht op blijvende consumptie. De ervaring van afhankelijkheid schept dankbaarheid en versterkt collectieve cohesie (Sapolsky, 2017; Boehm, 1999).

7. Psychologische Basis en Evolutionaire Echo

Dit model sluit aan bij hoe egalitaire jagers-verzamelaars functioneerden: bijdrage was normaal, arrogantie werd gecorrigeerd, en hulp was wederkerig (Boehm, 1999). Het maakt de samenleving adaptiever, minder vatbaar voor bureaucratische inflatie en populistische ruis (Pinker, 2011).

---

8. Directe Burgerparticipatie en Experimenten

Praktische voorbeelden van contributieve principes zijn:

·       Participatory Budgeting in Brazilië: burgers beslissen rechtstreeks over gemeentebudgetten (Wampler, 2007).

·       Liquid Democracy: stemdelegatie bij de Piratenpartij (Beer, 2013).

·       Decidim Project (Barcelona): digitale platforms voor burgerparticipatie (Decidim, 2016–heden).

9. Conclusie: Contributieve Democratie als Antwoord

Het huidige systeem is uitgehold door partijen, belangengroepen en mediastormen. Een contributieve democratieherstelt de balans:

·       Stemrecht is gekoppeld aan verantwoordelijkheid (Madison, 1787; Rousseau, 1762).

·       Parasiteren wordt gecorrigeerd zonder morele kruistocht (Sapolsky, 2017).

·       Uitvoerders voeren uit, beslissers beslissen (Michels, 1911).

·       De koers wordt bepaald door de netto-bijdragers.

Dit model is geen utopie maar een praktische reset: wie mee wil praten, moet ook mee dragen. Wie geld krijgt uit de pot, is dienstbaar en onthoudt zich van koersbepaling. Simpel, transparant, en gericht op het overleven van de gemeenschap.

Manifest in één zin:

Wie betaalt, bepaalt. Wie betaald wordt, voert uit.

Literatuurlijst

1.     Plato. De Staat (The Republic).

2.     Rousseau, J.J. Du Contrat Social. 1762.

3.     Aristoteles. Politica.

4.     Madison, J. Federalist Papers No. 10. 1787.

5.     Michels, R. Political Parties. 1911.

6.     Noelle-Neumann, E. The Spiral of Silence. 1993.

7.     Asch, S. Opinions and Social Pressure. 1955.

8.     Boehm, C. Hierarchy in the Forest. 1999.

9.     Sapolsky, R. Behave. 2017.

10.  Pinker, S. The Better Angels of Our Nature. 2011.

11.  Wampler, B. Participatory Budgeting in Brazil. 2007.

12.  Beer, D. Liquid Democracy and the Pirate Party. 2013.

13.  Decidim Project, Digital Platforms for Citizen Participation. 2016–heden.