“Afslanken is voor dommen” (en andere waarheden die je lijf stiekem lachend vertelt)
Beste lezer (ja, jíj daar, tussen je halfvolle waterfles en die teleurstellende rijstwafel),
Heb je ook het gevoel dat je lichaam een eigen script schrijft, terwijl jij denkt de regisseur te zijn? Alsof je metabolisme stiekem lacht om je pogingen om het te ‘hacken’ met sapkures en TikTok-dansen? Goed nieuws: je bent niet paranoïde. Je lijf ís je daadwerkelijk te slim af. En ik legt uit waarom je die sportschool-abonnementen beter kunt inruilen voor een goed glas wijn (met een knipoog naar de evolutie).
In “Afslanken is voor de Dommen” ontmaskert ik de dieetindustrie als een soort cabaretvoorstelling waar wij allemaal willoos naartoe blijven slepen. Spoiler:· Je metabolisme is geen lief puppy, maar een cynische boekhouder die stiekem jouw calorieën telt.· Die hongerklop na drie dagen sla? Dat is je brein, dat je evolutionair gezien uitlacht. (“Máák je borst maar nat, m’n kind.”)· En die ‘coronakilo’s’? Die zijn geen fout, maar een briljante overlevingsstrategie van je lijf. Chapeau!
In mijn immer aanwezige bescheidenheid fileer ik de mythes met de precisie van een Hadza-jager (lees: ik spaart niets, zelfs je avocado-toast niet). En eerlijk? Het is verfrissend om eens te lezen dat niet diëten, maar juist begrijpen waarom diëten gedoemd zijn, de echte slimme keuze is.
Lees hier waarom je lichaam al 200.000 jaar om je lacht
(Bonus: 0% schuldgevoel, 100% relativeringsvermogen.)
Met ironische groeten,
Peter Koopman
PS: Vergeet je sportschoolkaart niet te verbranden. Of bewaar ’m als herinnering aan het moment waarop je dacht dat squats je zouden redden.
PPS: Nee, deze mail bevat geen verborgen calorieën. Wel een gezonde dosis zelfspot. You’re welcome.
Ondertussen in de comments:
– “Eindelijk iemand die mijn vet als evolutionair meesterwerk ziet. Dank u, meester Koopman.”
– “Dus… mag ik nu wel of geen croissantje?”
– “Mijn hypothalamus heeft deze mail gedeeld. #Woke”
Doe mee met de discussie of blijf stilletjes aan jezelf twijfelen. Keuzestress, anyone?
(Want laten we wel wezen: zelfkritiek verbrandt ook calorieën. Misschien.)
Afmelden? Dat snappen we. Liever een dieetnieuwsbrief? Ons advies: koop een spiegel en huil.
Voor wie houdt van feiten, maar niet van zichzelf.
Afslanken is voor de Dommen: Waarom jouw lijf je allang te slim af is
Door Peter Koopman
Inleiding: Het Grote Vermageringsbedrog
Iedere lente hetzelfde ritueel: een collectieve volksdans van sapkuren, eiwitshakes, intermittent fasting, TikTok-diëten en stapelgekke sportschema’s. De hoop? Een platte buik, morele superioriteit en het uitwissen van een winter aan ‘coronakilo’s’. De uitkomst? Honger, frustratie en een onherroepelijke terugval. En toch blijven we het proberen. Waarom? Omdat we denken dat we de baas zijn over ons lichaam. Maar dat zijn we niet. We zijn het decor, niet de regisseur.
1. Het metabolisme is geen puppy, het is een cynisch roofdier
De hardnekkige mythe is simpel: wie meer beweegt en minder eet, verliest gewicht. Herman Pontzer (2021), evolutionair antropoloog en auteur van Burn, fileert deze gedachte met de elegantie van een Hadza-jager. In veldonderzoek zag hij hoe extreem actieve mensen (zoals de Hadza in Tanzania) niet significant meer energie verbrandden dan de zittende westerling. Het lichaam compenseert: meer beweging betekent minder energie voor andere functies (immuunsysteem, libido, herstel).[1]
Met andere woorden: de stofwisseling is een sluwe boekhouder die elk calorietje bijhoudt en niets vergeet. Probeer je uit te sloven in de sportschool? Dan snoeit je lichaam elders in de energiebesteding. Een zero-sum game, met jou als verliezer.
2. Je lichaam haat afvallen. Letterlijk.
Zodra je begint te lijnen, slaat het alarmsysteem aan. Je stofwisseling vertraagt, hongerhormonen (zoals ghreline) stijgen, verzadigingssignalen (zoals leptine) worden genegeerd. Kevin Hall (NIH) toonde aan dat deelnemers van The Biggest Loser jarenlang kampen met een vertraagd rustmetabolisme. Het lichaam vecht terug alsof het in oorlog is.[2] En jij denkt nog steeds dat wilskracht voldoende is?
Volgens Stephan Guyenet (The Hungry Brain, 2017) reguleert het brein gewicht als een thermostaat. Diëten verlaagt het vetpercentage tijdelijk, maar de hersenen corrigeren dit genadeloos naar het evolutionair ingestelde setpoint.[3] Je mag willen wat je wil, je hypothalamus heeft het laatste woord.
3. Afvallen als calvinistische zelfkastijding
Gary Taubes (2007, 2020) laat zien hoe vet eeuwenlang moreel veroordeeld werd. De dikke mens was lui, zwak, vraatzuchtig. Diëten werd een religieuze rite: het lichaam zuiveren van zonde. Geen wonder dat afslanken een industrie is geworden waarin mensen duizenden euro’s uitgeven aan honger, schuld en zelfhaat.
Het kapitalisme verkoopt je junkfood én de dieetpil. Het verkoopt je schuldgevoel én de oplossing. En als je faalt? Dan ben jij de zondaar. Nooit het systeem. Diëten is de nieuwe boetedoening, met Weight Watchers als biechtstoel en fitfluencers als moderne martelaren.
4. De evolutie lacht om jouw salade
Daniel Lieberman (The Story of the Human Body, 2013) beschrijft hoe we als soort ontworpen zijn om energie te besparen. Vet was onze levensverzekering.[4] Het feit dat je lichaam vet opslaat als reactie op een dieet is geen foutje: het is het hele punt.
Pontzer zegt het droog: “You can’t hack your metabolism—it’s already hacking you.” De moderne mens denkt met een smartwatch en avocado-toast zijn evolutionaire erfenis te slim af te zijn. Dat is niet alleen naïef. Het is tragikomisch.
5. Wat dan wel?
· Stop met het straffen van je lichaam. Begin met luisteren.
· Vermijd magische oplossingen en vertrouw op gedragsverandering op lange termijn.
· Beheers je omgeving, want die bepaalt je keuzes meer dan je ‘vrije wil’.
· Zie vet niet als vijand, maar als een evolutionair noodzakelijk kwaad.
En bovenal: wees geen moron. Trap niet in de zoveelste dieetgril. Je lichaam is een cynische overlevingsmachine, geen esthetisch project.
6. Slotbeschouwing: De mens als slachtoffer van z’n eigen illusie
De mens denkt te willen vermageren. Wat hij werkelijk wil is erkenning, controle, zingeving. In de woorden van Viktor Frankl: de mens lijdt niet aan zijn omstandigheden, maar aan het gebrek aan betekenis.[5]
Misschien is dat het echte vet: de laag van leugens, verwachtingen en maatschappelijke druk die we onszelf opleggen. Vet kun je verliezen. Zelfbedrog is taaier.
Laat afslanken waar het thuishoort: in de krochten van Instagram en de schappen van de drogist. De waarheid past niet in een maatje 36
Verantwoording
Dit essay is bedoeld als cultuurkritiek op de afslankindustrie, de onderliggende biologische mythes en de maatschappelijke waanzin omtrent lichaamsgewicht. Gebaseerd op peer-reviewed studies en inzichten uit de evolutiebiologie, endocrinologie en psychologie.
De toon is bewust scherp en cynisch: het onderwerp vraagt om dissectie, niet om nuance. De mens is een tragisch wezen dat zijn illusie van controle verkiest boven realiteitszin. Dat maakt het ook interessant.
Literatuurlijst
[1] Pontzer, H. (2021). Burn: The Misunderstood Science of Metabolism. Penguin Press.
[2] Hall, K.D. et al. (2016). Persistent metabolic adaptation 6 years after “The Biggest Loser” competition. Obesity (Silver Spring).
[3] Guyenet, S. (2017). The Hungry Brain: Outsmarting the Instincts That Make Us Overeat. Flatiron Books.
[4] Lieberman, D. (2013). The Story of the Human Body: Evolution, Health, and Disease. Pantheon.
[5] Frankl, V.E. (1946). Man’s Search for Meaning. Beacon Press (Engelse vert.).
[6] Taubes, G. (2007). Good Calories, Bad Calories. Knopf.
[7] Taubes, G. (2020). The Case for Keto. Knopf.
