Vaderdag? Of gewoon bedankt, zaaddonor #12?
Beste Opvoeder,
Vandaag is het Vaderdag – die jaarlijkse rituele viering van mannelijke aanwezigheid in het gezin, of in elk geval de poging daartoe. Want laten we eerlijk zijn: in een tijd waarin “bonuskinderen” floreren, het DNA soms spannender is dan Netflix, en monogamie vooral een serieel experiment blijkt, is het vaderschap een uiterst rekbaar begrip geworden.
Want wie krijgt vandaag de zelfgeknoeide knutsel van karton en glitters?
De man die het kind opvoedt?
De man die het kind verwekte?
De man die toevallig met de moeder getrouwd is?
In mijn nieuwste stuk neem ik je mee langs de evolutionaire realiteit achter het vaderschap, de sociale toneelstukken die we opvoeren om de boel bij elkaar te houden, en de tragikomische ironie van kinderen die asbakken kleien voor mannen die eigenlijk alleen voor de hypotheek opdraaien.
Ik pleit voor een Verwekkersdag (eerlijk is eerlijk), stellen de Dag van de Donorzaadvader voor (Bol.com verkoopt de tests al), en ontleden het hele concept van vaderschap met een scherp mes en een glimlach.
Groet,
Peter Koopman
De redactie die liever een DNA-test dan een stropdas krijgt
15 jun. 2025
Tel.: 06 8135 8861
Vaderdag: een ritueel ter bezwering van de biologische chaos
1. Vaderdag of Verwekkersdag?
De biologische vader is lang niet altijd de sociale vader. Volgens conservatieve schattingen is 1 op de 10 vaders niet de genetische ouder van het kind dat hij opvoedt (cuckoldry, voor de liefhebber van het jargon), zonder dat hij dat weet – een evolutionair interessante situatie die bij sommige soorten leidt tot uiterst merkwaardig gedrag (denk aan het doden van de jongen van een vorige partner bij leeuwen of gorilla’s – het natuurlijke equivalent van alimentatieweigering).
Maar de mens, dat vreemde brein op pootjes, heeft daar weer een sociale saus overheen gegoten: je bent vader omdat je er bent, niet omdat je het zaad hebt geleverd. Dat klinkt nobel, maar verhult een hoop evolutionaire competitie, bedrog en sociaal toneelspel.
Dus ja, waarom Vaderdag vieren zonder ook Verwekkersdag in het leven te roepen? Een soort genetische credits-dag, waarin we de originelen eren, of dat nou uit liefde, lust of een glaasje te veel is voortgekomen. En mocht de genoomanalyse toevallig niet stroken met de geboortekaart, dan kunnen we altijd nog Schaduwvaderdag invoeren – voor de man die wel leverde, maar nooit opvoedde.
2. Seriële monogamie: een evolutionaire workaround
De mens is geen monogaam dier. We zijn ontworpen voor kansmaximalisatie, niet voor trouw. De seksuele selectie bevoordeelt vrouwen die strategisch wisselen van partners (voor bescherming, status, genen) en mannen die zoveel mogelijk zaad proberen te verspreiden. Monogamie is dus eerder een sociaal contract dan een biologisch feit – een wankel systeem dat vaak wordt gefaciliteerd door romantische illusie, religieuze druk of fiscale voordelen.
De term seriële monogamie is dan ook een nette verpakking van evolutionair opportunisme: we springen van relatie naar relatie met het idee van exclusiviteit, maar steeds opnieuw – een beetje zoals software-updates: steeds een nieuwe versie, met meer bugs en minder garantie.
3. Bonuskinderen: semantiek als deodorant
Het woord bonuskind is een PR-meesterwerkje van de 21e eeuw. Het ruikt naar waardering, maar maskeert de complexiteit: genetisch vreemd, emotioneel instabiel, juridisch vaag. Bonuskinderen zijn het resultaat van partnerwisselingen waarin kinderen worden meegesleept als emotionele handbagage. Je hoeft er inderdaad niet voor te bevallen of te neuken – maar je moet wel in de rij bij de IKEA gaan staan op zondagmiddag, wat evolutionair gezien een hogere tol eist dan bevallen.
Dat deze kinderen vervolgens een asbak of knutselwerkje maken voor een man die misschien slechts in naam, maar niet in DNA, hun vader is, bevestigt hoezeer wij mensen betekenis geven aan rollen, niet aan oorsprong. De biologische vader is vaak afwezig, de sociale vader vervult het script.
4. De tragikomische kant van Vaderdag
In het licht van bovenstaande kun je Vaderdag zien als een toneelstuk vol rolverwarring:
- De ‘vader’ is soms een bijrolspeler in het leven van een kind dat hij niet verwekt heeft.
- De biologische vader is soms niet meer dan een ghostwriter van het genoom.
- Het kind viert iemand die zijn plek in het verhaal heeft gekregen – vrijwillig of per ongeluk.
En zo ontstaat de paradox: de mens viert vaderschap niet omdat het waar is, maar omdat het nodig is. Want kinderen moeten zich hechten, en vaders moeten zich verantwoordelijk voelen – ook al klopt het script niet met de afstamming. Vaderdag is daarmee geen viering van waarheid, maar van stabiliteit. Of beter: de illusie ervan.
Besluit: Vier de rol, maar ken de illusie
Misschien moet Vaderdag niet gaan over vaderschap als biologisch feit, maar als rol in het levensscript. De evolutionaire realiteit en de culturele verpakking liggen mijlenver uit elkaar, maar dat is misschien precies waarom rituelen als deze bestaan: om de chaos te camoufleren. Net als kerstmis voor de eenzame ziel of Pasen voor de ongelovige.
Maar voor de liefhebbers van genetische waarheid, biologische verantwoordelijkheid en ironisch realisme stel ik het volgende voor:
21 juni – Dag van de Donorzaadvader
Voor de man die leverde, maar verder niets.
En voor wie twijfelt: DNA-tests zijn tegenwoordig bij Bol.com te bestellen.
Een gezellige Vaderdag gegarandeerd.
Laat het kind maar tekenen. De waarheid is tóch een kleurplaat.
Aanbevolen literatuur:
- David Buss – The Evolution of Desire
- Sarah Blaffer Hrdy – Mother Nature
- Robert Trivers – Parental Investment and Sexual Selection
- Robin Baker – Sperm Wars
- Esther Perel – Mating in Captivity
