“Sporten als therapie? Spoiler: het is ingewikkelder dan je denkt (maar wél interessant)”
Beste Sporter,
Stel je voor: je krijgt van je therapeut het dringende advies om minder te sporten. Voor de meeste mensen een droomscenario, voor anderen een nachtmerrie. Maar wat als beweging juist onderdeel van de oplossing kan zijn?
In het artikel “Kan lichaamsbeweging eetstoornissen genezen? Een kritische blik op verleden en heden” duiken we in de paradox van sporten als therapie. Van yoga die wonderen belooft (maar soms vooral hype blijkt) tot de vraag waarom sommige behandelaars liever een sportschoolverbod instellen dan een trainingsschema.
Highlights:
- Waarom een loopband soms meer met je hoofd dan met je benen te maken heeft.
- De kunst van ‘intuïtief bewegen’ (nee, dat is geen excuus om de bank te omhelzen).
- En het goede nieuws: je hoeft geen marathon te lopen om baat te hebben bij beweging – tenzij je dat echt leuk vindt, natuurlijk.
Kortom: een artikel voor iedereen die ooit heeft gedacht: “Is dit gezond of ben ik gewoon obsessief?” (Geen zorgen, ik oordeel niet.)
En laat ons vooral weten: aan welke kant van de sportschoolparadox sta jij?
Met een knipoog en gezonde sceptische groet,
Peter Koopman
11 apr. 2025
Tel.: 06 8135 8861
PS: Geen zorgen, deze mail bevat 0% verborgen calorieën. Wel 100% voedsel voor gedachten.
Kan lichaamsbeweging eetstoornissen genezen? Een kritische blik op verleden en heden
Inleiding: Een dubbelzwaardig instrument.
In 1995 stelden Scott Going en collega’s de prikkelende vraag: “Kan lichaamsbeweging eetstoornissen behandelen?” Hun onderzoek suggereerde dat beweging therapeutisch potentieel had, maar waarschuwde ook voor de risico’s. Drie decennia later is het tijd voor een update: hebben we vooruitgang geboekt, of blijven we steken in dezelfde tegenstrijdigheden?
Lichaamsbeweging is een paradox in de behandeling van eetstoornissen. Aan de ene kant kan het helpen bij herstel door zelfwaardering te verbeteren, stress te reguleren en ‘een gezonde relatie met het lichaam te herstellen’. Aan de andere kant kan het, vooral bij compulsief sporten, de pathologie versterken. Dit essay onderzoekt de wetenschappelijke vooruitgang sinds 1995, belicht recente inzichten, en biedt een genuanceerd perspectief op hoe beweging juist ingezet kan worden.
De evolutie van lichaamsbeweging in de behandeling van eetstoornissen
Sinds het baanbrekende werk van Going et al. is er een stroom van studies verschenen over bewegingstherapie bij eetstoornissen. Een systematische review uit 2016 (Bratland-Sanda & Sundgot-Borgen) stelde richtlijnen op voor therapeutisch gebruik, waaronder:
- Multidisciplinaire begeleiding (psycholoog, fysiotherapeut, diëtist)
- Medische monitoring (risico’s op hartcomplicaties, osteoporose)
- Gepersonaliseerde programma’s (aangepast aan fysieke en mentale draagkracht)
Klinkt logisch, toch? Toch blijft de klinische implementatie achter. Waarom? Omdat veel behandelaars nog steeds terughoudend zijn vanwege angst voor overmatige beweging (Cook et al., 2016). Maar is een volledig verbod wel de oplossing?
Mind-body oefeningen: tussen hoop en hype
Yoga, tai chi en pilates worden vaak geprezen als wondermiddelen. Een meta-analyse uit 2022 (Pacanowski et al.) liet zien dat deze praktijken kunnen helpen bij:
Vermindering van eetstoornis-symptomen (minder lichaamsdissatisfactie, minder restrictief eten) Verbetering van emotieregulatie (mindfulness vermindert stress-eten) Herstel van lichaamsbewustzijn (minder dissociatie, meer zelfacceptatie)
Maar—en hier komt de kritische noot—de studies verschillen sterk in methodologie. Sommige richten zich op anorexia, andere op boulimia of BED. Bovendien is er weinig onderzoek naar langetermijneffecten. Kortom: hoopvol, maar geen quick fix.
Compulsieve lichaamsbeweging: wanneer gezondheid omslaat in obsessie
Lichaamsbeweging is een Januskop: het kan genezen, maar ook schaden. Een review uit 2021 (Meyer et al.) benadrukt dat compulsief bewegen (dwangmatig sporten om gewicht of schuldgevoel te controleren) een kernprobleem is bij eetstoornissen.
Hoe herken je ongezonde beweging?
- Sporten ondanks blessures of uitputting
- Angst of schuldgevoel bij een gemiste training
- Beweging als “verdiend” na eten
De uitdaging? Patiënten helpen om van compulsief naar intuïtief bewegen te gaan.
Trainingsadvies: een gebalanceerde benadering
Voor wie beweging wil inzetten in herstel, zijn deze richtlijnen cruciaal:
- Professionele begeleiding – Een team met expertise in eetstoornissen én beweging.
- Lichaamsgerichte focus – Kies activiteiten die plezier geven, geen straf zijn.
- Mind-body integratie – Yoga, wandelen in de natuur, dans: niet voor calorieën, maar voor “verbinding”.
- Vermijd triggers – Stop directe met de weegschaal- of stappentellerfeedback als dit obsessies aanwakkert.
Conclusie: Van verbod naar herstel van relatie
De vraag van Going blijft relevant, maar het antwoord is complexer dan ooit. Lichaamsbeweging is geen standaard medicijn, maar ook geen absoluut verboden vrucht. Het draait om context, intentie en begeleiding.
Misschien moeten we ons niet afvragen of beweging helpt, maar hoe we een gezonde relatie ermee kunnen herstellen. Want uiteindelijk is het doel niet een “perfect lichaam”, maar een vrij leven—zonder de tirannie van de weegschaal of de sportschool.
Uitgebreide literatuurlijst
Pacanowski, C. R., et al. (2022). Yoga and eating disorder prevention and treatment: A comprehensive review. Eating Behaviors, 44, 101593.
Bratland-Sanda, S., & Sundgot-Borgen, J. (2016). Eating disorders and exercise: A systematic review. Journal of Eating Disorders, 4(1), 1-10.
Cook, B. J., et al. (2016). Compulsive exercise in eating disorders: Proposal for a structured approach. International Journal of Eating Disorders, 49(11), 1011-1027.
Going, S. B., et al. (1995). The effects of exercise on body composition and dietary intake in anorexia nervosa. Medicine & Science in Sports & Exercise, 27(1), 122-129.
Meyer, C., et al. (2021). Compulsive exercise in eating disorders: A transdiagnostic review. Clinical Psychology Review, 83, 101956.
