Waarom je voortplanting verkeerd begrepen hebt (en waarom de waarheid je worst zal wezen)
Beste Levensgenieter,
Dacht je dat je daden ergens toe leiden? Dat je een nobele schakel bent in de evolutionaire keten? Helaas: je bent een hongerig, lustgedreven omhulsel voor genen die toevallig af en toe een kopie van zichzelf maken. Gefeliciteerd – je bent de hoofdpersoon in een tragikomisch theaterstuk zonder publiek.
In dit essay, “Waarom je een willoze dopamine-junk bent”, ontmasker ik hoe voortplanting slechts een bijproduct is van je verslaving aan kicks. Bezit? Een placebo voor controle. Kinderen? Een sociaal geaccepteerde verslaving waar je een medaille voor krijgt.
Wat kun je verwachten? Een meedogenloze analyse van:
- Hoe je brein je manipuleert tot eindeloos scrollen, kopen en neuken (dankzij dopamine, de crack van de evolutie).
- Waarom je huis, auto en NFT-collectie slechts symbolen zijn voor een leegte die je niet durft toe te geven.
- Hoe staten en religies je aanmoedigen om kinderen te maken – niet voor jouw geluk, maar voor hun macht.
Dit is geen zelfhulpboek. Dit is een spiegel. Klaar om je eigen willoze gedrag te lachen? Lees verder.
Peter Koopman
01 apr. 2025
Tel.: 06 8135 8861
Het Organisme en Zijn Driften: Waarom je een willoze dopamine-junk bent (en hoe de maatschappij daar gretig op inspeelt)
Inleiding
De evolutiepsychologie beweert dat ons doel voortplanting is. Maar wat als dat een leugen is? Wat als we slechts marionetten zijn van genen die ons dopamine-systeem kapen? Richard Dawkins (The Selfish Gene) zag reproductie als heilig, maar vergat te vermelden: het genoom geeft geen fuck om jou. Het gebruikt lust als lokmiddel. Net als een casino gratis drankjes uitdeelt, geeft evolutie je orgasmes – zodat je blijft meedoen aan een spel waarvan de regels tegen je zijn.
Dit essay onderzoekt een alternatieve visie waarin voortplanting niet het doel is, maar een bijproduct van primair hedonistisch gedrag. Tevens analyseren we de menselijke drang naar bezit als een poging om de wereld beheersbaar en voorspelbaar te maken – een illusie die diep verankerd ligt in onze psyche, maar geen werkelijke controle biedt.
Lust als Drijvende Kracht (en hoe social media dit uitbuit)
Het organisme zoekt niet actief voortplanting, maar wordt gedreven door lust en het vermijden van ongemak. Lust is biologisch verankerd in het dopaminerge beloningssysteem: seks, voedsel en sociale erkenning stimuleren de afgifte van neurotransmitters die kortstondig genot opleveren. Seksuele interactie is in deze context geen middel tot voortplanting, maar een directe expressie van hedonistisch gedrag.
Evolutie heeft dit slim georkestreerd: organismen ervaren plezier bij seks, wat toevallig resulteert in voortplanting. In hedonistische culturen wordt seks grotendeels losgekoppeld van reproductie en ingezet voor genot, status en sociale binding. Dit ondermijnt de evolutionaire narratieven die suggereren dat alle seks inherent reproductief gericht is. De populariteit van anticonceptie, seksuele diversiteit en de scheiding tussen seks en ouderschap in moderne samenlevingen ondersteunen deze visie.
Neurobiologisch gezien is de zoektocht naar genot een fundamentele drijfveer die niet alleen seksuele handelingen omvat, maar ook consumptiegedrag, verslavingen en obsessies. Paul Bloom (How Pleasure Works) en Robert Sapolsky (Behave) illustreren hoe het brein steeds grotere prikkels nodig heeft om hetzelfde niveau van voldoening te bereiken, waardoor organismen zich laten meesleuren in eindeloze cycli van verlangen zonder ooit verzadigd te raken.
Je zoekt geen kinderen, je zoekt dopamine. Seks, eten, likes – het activeert allemaal hetzelfde beloningscircuit als een gokverslaafde aan de fruitmachine. Paul Bloom (How Pleasure Works) toont aan: ons brein is een verslaafde die steeds sterkere shots nodig heeft. En de maatschappij speelt hier gretig op in:
- Datingapps: Tinder is een fabriek waar lust wordt omgezet in eenzaamheid.
- Social media: Elke like is een microdosis crack, ontworpen om je te laten terugkomen (zie The Social Dilemma, 2020).
- Pornografie: Waarom moeite doen voor echte seks als je met één klik een dopamine-vloedgolf kunt uitlokken?
Evolutie heeft seks aan genot gekoppeld, maar de moderne mens heeft de tussenpersoon (voortplanting) overbodig gemaakt. Ironisch genoeg zijn we nu verslaafd aan het middel, niet aan het doel.
Bezit: De Grootste Ponzi Scheme ooit
Mensen willen bezitten – niet omdat eigendom intrinsiek waardevol is, maar omdat het een illusie van controle en voorspelbaarheid schept. Vanuit een evolutionair perspectief is territoriumdrang logisch: wie controle heeft over middelen, vergroot zijn overlevingskansen. Maar in de moderne context is deze drang ontspoord in een eindeloze accumulatie van bezit, kapitaal en symbolische waarde.
Je denkt dat je huis, auto en spaarrekening ‘zekerheid’ bieden? Jean Baudrillard (The System of Objects) wist het al: bezit is een theaterstuk. We verzamelen spullen als statussymbolen, terwijl ze ons eigenlijk gijzelen. Nassim Taleb (Antifragile) noemt dit de “bezitsval”: hoe meer je hebt, hoe harder je valt.
Eigendom heeft altijd gefunctioneerd als een sociaal contract, maar het moderne kapitalisme heeft dit naar een pathologisch niveau getild. Nassim Nicholas Taleb (Antifragile) benadrukt dat mensen zich laten gijzelen door hun eigen eigendommen: hoe meer ze bezitten, hoe minder ze durven te verliezen. De ironie is dat het streven naar controle ons juist machtelozer maakt.
Case Study: Feodalisme en Eigendom als Machtssysteem
Een historisch voorbeeld van bezit als machtsinstrument is het feodalisme, waarin landeigenaren totale controle hadden over hun lijfeigenen en boeren. De elite had geen directe behoefte aan landbouwproducten, maar eigendom van land fungeerde als sociaal kapitaal en als middel om politieke invloed te behouden. Dit patroon zien we terug in moderne economische structuren, waarin grootgrondbezitters, multinationals en financiële instellingen bezit gebruiken om sociale ongelijkheid te bestendigen.
Moderne varianten van de bezitsillusie:
- NFT’s: Mensen betalen miljoenen voor een digitaal visitekaartje.
- Hypotheken: “Gefeliciteerd! Je mag nu 30 jaar lang elke maand een bos bloemen naar de bank sturen.”
- Experience economy: Millennials betalen €500 voor een concert waar ze half op hun telefoon zitten – allemaal voor de Instagram-story.
Feodalisme 2.0 is hier: in plaats van land bezitten we nu abonnementen, leases en virtuele status.
Voortplanting als Machtsinstrument
Kinderen worden vaak voorgesteld als een biologische noodzaak of een diepgeworteld verlangen. Maar in veel samenlevingen zijn kinderen primair instrumenteel: ze verhogen de overlevingskansen van de groep, versterken sociale structuren en dienen als een middel voor machtsconsolidatie door instituties zoals kerk en staat.
Religies en staten promoten voortplanting niet omdat ze bezorgd zijn om het individuele geluk, maar omdat bevolkingsgroei macht betekent. Een groter bevolkingsaantal versterkt economische en militaire macht. Yuval Noah Harari (Sapiens) beschrijft hoe samenlevingen mythen creëren om gedrag te sturen, en de reproductienarratief is hier een van de krachtigste voorbeelden van. De katholieke kerk verbood contraceptie niet vanwege morele principes, maar omdat een grotere kudde meer macht betekende.
Case Study: China’s Eenkindpolitiek
China’s eenkindpolitiek toont hoe staten voortplanting niet alleen kunnen stimuleren, maar ook kunnen reguleren om politieke doelen te bereiken. De Chinese overheid vreesde bevolkingsgroei als een bedreiging voor economische stabiliteit en implementeerde draconische maatregelen om de geboorteaantallen te beperken. Dit illustreert hoe voortplanting als beleidsinstrument wordt ingezet en hoe de controle over het lichaam van individuen een politiek wapen kan zijn.
In de moderne tijd zien we hoe staten indirect reproductie stimuleren via belastingvoordelen, sociale druk en culturele indoctrinatie. In hedonistische culturen wordt ouderschap daarentegen geromantiseerd als ‘de ultieme vervulling’, terwijl de realiteit aantoont dat kinderen een bron zijn van zorg, kosten en inperking van individuele vrijheid.
Kinderen zijn geen biologische noodzaak – ze zijn een politiek instrument. Yuval Harari (Sapiens) laat zien hoe staten en religies reproductie aanmoedigen om macht te vergroten. Voorbeelden:
- Katholieke kerk: Verbood anticonceptie niet uit moraliteit, maar omdat een grotere kudde meer macht betekende.
- China’s eenkindpolitiek: Toont hoe staten reproductie als knop gebruiken om aan demografische targets te draaien.
- Moderne belastingvoordelen: Overheden betalen je om kinderen te maken – niet voor jouw geluk, maar voor toekomstige belastingbetalers.
Ouderschap is geromantiseerd als “ultieme vervulling”, maar de realiteit is: slaaptekort, financiële ruïne en het besef dat je DNA je heeft opgelicht.
Conclusie: Het Universum Geeft Geen Fuck
Deze alternatieve visie daagt het klassieke evolutionaire narratief uit. Het organisme streeft primair naar overleven en lustbeleving, terwijl voortplanting slechts een secundaire consequentie is. De menselijke drang naar bezit is een illusoir mechanisme om onzekerheid te temmen, en voortplanting is een culturele en biologische manipulatie die in stand wordt gehouden door machtsstructuren.
Wat betekent dit voor onze kijk op de mens? Misschien dat we ons minder moeten laten leiden door evolutionaire dogma’s en meer door het besef dat onze driften en verlangens in veel opzichten op misleidende illusies berusten.
Dus stop met jezelf voor te liegen. Je bent geen nobel wezen – je bent een hoopje vlees dat achter dopamine aanhobbelt. Bezit is een illusie, kinderen een bijproduct, en geluk een bijwerking van chemie. Het goede nieuws? Zodra je het doorziet, hoef je niet meer mee te doen aan de ratrace.
Of, zoals Albert Camus (De Mythe van Sisyphus) het zou zeggen: “Stel je voor dat Sisyphus lachend de berg afdaalt – omdat hij eindelijk doorheeft dat de steen er niet toe doet.”
Literatuurlijst
Shorter, E. (1991). The Making of the Modern Family. Basic Books.
Baudrillard, J. (1996). The System of Objects. Verso Books.
Bloom, P. (2010). How Pleasure Works: The New Science of Why We Like What We Like. W. W. Norton & Company.
Camus, A. (1942). De Mythe van Sisyphus.
Dawkins, R. (1976). The Selfish Gene. Oxford University Press.
Harari, Y. N. (2014). Sapiens: A Brief History of Humankind. Harper.
Orlowski, J. (2020). The Social Dilemma (documentaire).
Sapolsky, R. M. (2017). Behave: The Biology of Humans at Our Best and Worst. Penguin Press.
Taleb, N. N. (2012). Antifragile: Things That Gain from Disorder. Random House.
